Панама – тропикалық табиғат, заманауи қалалар мен жаһандық саудадағы стратегиялық маңызы үйлескен ерекше ел. Географиялық орналасуының арқасында ол Солтүстік пен Оңтүстік Американы, Атлант пен Тынық мұхиттарын жалғайтын маңызды көпірге айналды. Бірақ Панама – тек канал ғана емес, сонымен қатар бай мәдени мұраға, ерекше экожүйеге және тарихи оқиғаларға толы мемлекет. Бұл елдің әлемдік үдерістерге, туризмге және табиғатқа қаншалықты маңызды әсер ететінін сіз бұрын білмеуіңіз мүмкін. Төмендегі қызықты деректер Панаманы жаңаша көзқараспен тануға көмектеседі.
- Панама каналы – адамзат тарихындағы ең ірі инженерлік жобалардың бірі. Ұзындығы шамамен 80 шақырым, ол Атлант пен Тынық мұхиттары арасын 8–10 сағатта өткеруге мүмкіндік береді. Осы арқасында кемелерге Оңтүстік Американы айналып өту қажет емес.
- Панама – әлемдегі жалғыз ел, онда күннің шығуын Атлант мұхитынан, ал батуын Тынық мұхитынан көруге болады. Бұл елдің S әрпіне ұқсас пішініне байланысты. Мұндай географиялық жағдай өте сирек кездеседі.
- «Панама» атауы жергілікті үндістер тілінен шыққан және «балыққа бай жер» дегенді білдіреді. Бұл халықтың табиғатпен, әсіресе теңізбен тығыз байланысын көрсетеді. Балық аулау әлі күнге дейін ел экономикасының маңызды бөлігі.
- Панамада 1 400-ден астам арал бар, олардың көпшілігі тропикалық және адам аяғы тимеген. Ең танымал аралдар – Сан-Блас архипелагы, Інжу аралдары және Койба архипелагы. Олардың көпшілігі табиғи қалпын сақтап, туризм мен зерттеу үшін өте құнды.
- Ел астанасы Панама-Сити – Орталық Америкадағы ең заманауи қалалардың бірі. Мұнда зәулім үйлер, люкс қонақүйлер, ірі сауда орталықтары және тарихи отарлық аудандар кездеседі. Қалада Латын Америкасындағы алғашқы метро жүйесі жұмыс істейді.
- Панама биологиялық әртүрлілігімен ерекшеленеді. Мұнда 10 000-нан астам өсімдік түрі, 1 000-ға жуық құс түрі және 1 500-ден астам көбелек түрі мекендейді. Көптеген түрлер тек осы елде ғана кездесетін эндемиктер.
- Елде жетіден астам ресми танылған байырғы халықтар өмір сүреді. Әрқайсысының өз тілі, салт-дәстүрі, ұлттық киімі мен рухани құндылықтары бар. Ең белгілі халық – Сан-Блас аралдарында тұратын куна халқы.
- Панаманың тұрақты армиясы жоқ. 1990 жылы диктатор Мануэль Норьеганың құлауынан кейін қарулы күштер таратылды. Қазіргі таңда елдің қауіпсіздігін азаматтық полиция қамтамасыз етеді.
- Елде АҚШ доллары ұлттық валюта – бальбоамен қатар ресми айналымда қолданылады. Бальбоа тек монета түрінде бар, ал қағаз ақшалар түгелдей АҚШ долларымен жүргізіледі. Екі валюта да бірдей құнға ие.
- Панама каналы алғашында Франция тарапынан салына бастаған, бірақ тропикалық аурулар мен қаржылық қиындықтар құрылысты тоқтатты. 1904 жылы жобаны АҚШ қолға алып, 1914 жылы аяқтады. 1999 жылы канал толық Панама үкіметінің иелігіне өтті.
- Панамада Колон еркін сауда аймағы орналасқан – бұл дүние жүзіндегі ең үлкен кедендік емес сауда орталықтарының бірі. Аумағы 1 000 гектардан асады. Әлемнің түкпір-түкпірінен кәсіпкерлер мен сатып алушылар осы жерге келеді.
- Елде 500-ден астам өзен бар, олардың көпшілігінде көркем сарқырамалар бар және гидроэнергия көзі болып табылады. Чагрес өзені Панама каналын сумен қамтамасыз ететін басты өзен. Табиғи өзен желісі елдің су ресурстарына бай екендігін көрсетеді.
- Панамада бірнеше голливудтық фильмдер түсірілген, соның ішінде Джеймс Бонд жайлы фильмдер де бар. Табиғат, тарих және заманауи архитектураны үйлестіретін көріністер режиссерлерді қызықтырады. Елдің ландшафттары тропикалық триллерге таптырмас фон.
- Елде екі маусым бар – жаңбырлы және құрғақ. Жаңбырлы маусым мамырдан желтоқсанға дейін, ал құрғақ маусым қаңтардан сәуірге дейін жалғасады. Ауа райы жыл бойы 28–30°C шамасында тұрақты болады.
- Ресми тілі испан тілі болғанымен, ағылшын тілі де кеңінен таралған. Әсіресе туристік аймақтарда және мектептерде ағылшын тілі жиі қолданылады. Панамалықтардың басым бөлігі екі тілді еркін меңгерген.
- Шығыс Панамадағы Дарьен ұлттық паркі – Орталық Америкадағы ең үлкен әрі ең аз зерттелген қорық. Онда табиғи джунгли, таулар, сирек жануарлар мен байырғы ауылдар бар. Кейбір аймақтары әлі де туристерге жабық.
- Панама шляпасы шын мәнінде Эквадордан шыққан, бірақ Панама арқылы әлемге танымал болды. Канал құрылысы кезінде жұмысшылар мен инженерлер оны көп қолданған. Сол уақыттан бастап бұл атау дүниежүзінде кең таралған.
- Панама-Вьехо – Америка құрлығындағы ең көне еуропалық қоныстардың бірі. Ол 1519 жылы құрылған және испан жаулаушылары үшін маңызды сауда және көлік орталығы болған. Қазіргі таңда бұл қала ЮНЕСКО-ның мәдени мұралар тізіміне енген.
- Елде теңіз тасбақаларын қорғауға бағытталған белсенді бағдарламалар жүзеге асырылады. Жыл сайын Панамада бес түрдегі тасбақалар жұмыртқа салады, олардың ішінде терілі және жасыл тасбақалар бар. Экологтар мен еріктілер популяцияны сақтау үшін жұмыс атқарады.
Бұл қызықты деректер Панаманың қаншалықты ерекше, стратегиялық маңызды және табиғи бай ел екенін көрсетеді. Ол заманауи дамуды бай дәстүрмен, таңғажайып табиғатты жаһандық экономикамен байланыстырады. Панама мәдениетімен, ырғақты өмірімен және табиғи сұлулығымен таңғалдырады. Бұл ел – Орталық Американың нағыз асыл жауһары.
