Сумо – Жапонияның ең көне және ерекше спорт түрлерінің бірі. Бұл тек күрес емес, сонымен қатар ғасырлар бойы сақталып келе жатқан дәстүр, ритуал және өзіндік философия. Сумо балуандары – рикисилер тек физикалық күшке емес, сондай-ақ тәртіп пен шыдамдылыққа да ие болуы керек. Бұл спорттың ерекше ережелері, дәстүрлері және салттары бар, олар жапон мәдениетінің ажырамас бөлігіне айналған. Егер сіз сумо туралы көбірек білгіңіз келсе, төмендегі қызықты деректермен танысыңыз.
- Сумо – әлемдегі ең көне күрес түрлерінің бірі. Оның тарихы VIII ғасырдан бастау алады, бұл кезде ол синтоизмнің діни рәсімдерінің бір бөлігі ретінде қолданылған. Уақыт өте келе сумо императорлық сарай мен ақсүйектердің көңіл көтеру шарасына айналды.
- Сумо балуандары рикиси деп аталады, бұл «күшті адам» дегенді білдіреді. Олар хэя деп аталатын арнайы мектептерде қатаң жаттығулардан өтеді. Рикисилердің өмірі қатаң тәртіппен реттеледі, оның ішінде арнайы тамақтану, күн тәртібі және киім үлгісі бар.
- Сумо жекпе-жектері дохё деп аталатын арнайы балуандар алаңында өтеді. Бұл шеңбер тәрізді алаң қатты саздан жасалып, үстіне құм төгіледі. Егер балуан дохёдан шығып кетсе немесе денесінің кез келген бөлігі жерге тисе, ол жеңілген болып саналады.
- Сумо балуандары арнайы белбеу – маваси тағады. Ол қалың мата жолағынан жасалып, бірнеше рет денеге оралады. Бұл белбеу тек киім элементі ғана емес, сонымен қатар күрес барысында ұстау техникасында маңызды рөл атқарады.
- Жыл сайын Жапонияда алты үлкен турнир – хонбасё өткізіледі. Олар Токио, Осака, Нагоя сияқты ірі қалаларда өтеді. Әр турнир 15 күнге созылады және жеңімпаз ең көп жекпе-жекте жеңіске жеткен балуан болып табылады.
- Сумодағы ең жоғары атақ ёкодзуна деп аталады. Бұл атақ тек ең үздік балуандарға беріледі, олардың спорттық шеберлігімен қатар, моральдық тұрақтылығы да маңызды рөл атқарады. Егер ёкодзуна сәтсіздікке ұшыраса, ол төменгі дәрежеге түсірілмейді, бірақ беделін сақтау үшін өз еркімен спорттан кетуі керек.
- Сумо балуандарының тамақтануы ерекше жасалған. Олар күніне екі рет чанконабэ деп аталатын қуатты тағамды тұтынады, ол ет, балық, көкөністер қосылған сорпа. Бұл тағам жоғары калориялы, сондықтан балуандарға қажетті дене массасын жинауға көмектеседі.
- Рикисилердің салмағы үлкен болғанымен, олар өте икемді және шапшаң. Күнделікті жаттығулар тек күшті арттыруға емес, сонымен қатар тепе-теңдік пен қозғалыс жылдамдығын дамытуға бағытталған. Бұл оларға қарсыластардың шабуылдарына жылдам жауап беруге және тиімді техникалық әдістерді қолдануға мүмкіндік береді.
- Сумо синтоизм дінімен тығыз байланысты. Әр жекпе-жек алдында балуандар дохьоға тұз шашады, бұл рингті жын-шайтандардан тазарту дәстүрі. Сондай-ақ, олар алақандарын соғып, қолдарын көтеріп, қарулары жоқ екенін көрсетеді.
- Сумода қатаң иерархия сақталған. Жас балуандар үлкен дәрежелі рикисилерге қызмет етіп, тұрмыстық жұмыстарды атқарады. Бұл дәстүр оларды тәртіпке, кішіге қамқорлық жасауға және үлкендерді құрметтеуге үйретеді.
- Сумо ерлер спорты болып саналса да, Жапонияда әйелдер сумосы да бар. Ол ресми кәсіби деңгейде танылмағанымен, әуесқойлар арасында кең таралған. Әйелдерге ресми турнирлер кезінде дохьоға шығуға тыйым салынған, бұл қоғамда пікірталастар тудырып келеді.
- Сумоға шетелдік балуандар да қатыса алады және кейбіреулері үлкен жетістіктерге жеткен. Мысалы, сумо тарихындағы ең үздік балуандардың бірі – Хакухо, ол Моңғолияда туған. Соңғы жылдары сумода Грузия, Болгария, АҚШ спортшылары да жетістікке жетуде.
- Сумо балуандары чонмагэ деп аталатын дәстүрлі шаш үлгісін сақтайды. Бұл шаш үлгісі самурай дәуірінен келе жатқан дәстүр және сумо мәдениетінің бір бөлігі болып саналады. Спорттық мансабын аяқтаған балуандар шаш қию рәсімін өткізеді, бұл олардың спорттан ресми түрде кетуін білдіреді.
- Жапонияда арнайы сумо мектептері бар, онда болашақ балуандар тек күрес өнерін ғана емес, сонымен қатар дәстүрлі жапон этикетін де меңгереді. Олар бір жерде тұрып, қатаң күн тәртібін сақтайды және өздерінен үлкен спортшыларға бағынып, қызмет етуі керек. Мұндай тәртіп болашақ чемпиондарды ғана емес, қоғамда өзін дұрыс ұстайтын азаматтарды тәрбиелеуге көмектеседі.
- Сумо – салмақ дәрежелері жоқ спорт түрлерінің бірі. Бұл дегеніміз, жеңіл салмақтағы балуан өзінен екі есе ауыр қарсыласымен күресе алады. Сондықтан техника мен жылдамдық сумода үлкен салмақ сияқты маңызды рөл атқарады.
Сумо – тек спорт қана емес, ол жапон мәдениетінің бір бөлігі болып табылады. Ғасырлар бойы өзгеріссіз қалған дәстүрлер мен ритуалдар бұл күресті ерекше етеді. Сумо балуандары тек күшті спортшылар ғана емес, сонымен қатар өзіндік өмір салты мен философиясы бар адамдар. Осы қызықты деректер сізге сумо әлемін тереңірек түсінуге көмектесті деп сенеміз.
