Мұса пайғамбар – адамзат тарихындағы ең маңызды тұлғалардың бірі, оның өмірі көптеген діндер мен мәдениеттерге әсер еткен. Оның есімі исраил халқын Мысырдан алып шығу, он өсиетті алу және құдай заңдарын орнатумен тығыз байланысты. Оның өмірі көптеген құпиялар мен аңыздарға толы, бұл ғалымдар мен зерттеушілерді әлі күнге дейін қызықтырады. Мұсаның тарихы тек иудаизм үшін ғана емес, христиандық пен ислам үшін де үлкен маңызға ие. Сіздерге Мұса пайғамбар туралы таңғажайып деректер ұсынамыз, олар сізге бұл ұлы тұлғаны жаңа қырынан тануға көмектеседі.
- Мұса пайғамбар Мысыр перғауынының барлық жаңа туған еврей ұл балаларын өлтіруге бұйрық берген кезінде дүниеге келді. Анасы оны құтқару үшін қамыстан жасалған себетке салып, Ніл өзеніне жіберді. Перғауынның қызы оны тауып алып, сарайда ханзада ретінде өсірді.
- Мұса есімінің тамыры мысырлық тілден шыққан және «судан алынған» деген мағына береді. Бұл оның Нілден құтқарылуымен ғана емес, болашақта Қызыл теңізден халқын алып шығуымен де байланысты. Еврей дәстүрінде бұл есім құтқарушының ерекше миссиясымен астасады.
- Мұса пайғамбар мысыр патшалығының сарайында сән-салтанатта өсіп, билеуші әулеттің мүшесі болды. Алайда, ол өзінің шын мәніндегі еврей ұлтынан екенін біліп, мысырлықтардың еврейлерге жасаған зұлымдығына куә болды. Бір күні ол еврей құлды ұрып жатқан мысырлықты өлтіріп, қашуға мәжбүр болды.
- Мұса пайғамбар шөл далада көп жылын өткізіп, Мадиан елінде малшы болып жұмыс істеді. Сол жерде, Синай тауының маңында, ол күймейтін тікенді бұтаны (Жанып тұрған бұта) көрді. Осы кереметтің арқасында Алла оған Исраил халқын құлдықтан құтқару миссиясын тапсырды.
- Мұса ағасы Һаронмен бірге Мысырға оралып, перғауынды исраилдіктерді босатуға көндірмек болды. Перғауын бас тартқаннан кейін, Алла Мысырға он түрлі ауыр жаза жіберді. Соңғы жаза – перғауын халқының тұңғыштарын қырып-жою, бұл оны исраилдіктерді азат етуге мәжбүр етті.
- Исраил халқының Мысырдан шығуы адамзат тарихындағы ең маңызды оқиғалардың бірі болып саналады. Мұса оларды Қызыл теңізге бастап келгенде, Алланың әмірімен теңіз екіге жарылып, исраилдіктер аман-есен өтіп кетті. Артынан қуған мысыр әскері теңіз қайта жабылғанда суға батып, жойылды.
- Мұса пайғамбар Синай тауында он өсиетті алып, Исраил халқымен Алланың ерекше келісімін бекітті. Бұл өсиеттер адамгершілік пен құқықтық нормалардың негізіне айналды. Олар көптеген халықтардың заңдары мен моральдық қағидаларына әсер етіп, әлі күнге дейін маңызын жоғалтқан жоқ.
- Исраил халқы 40 жыл бойы шөлде көшіп-қонып жүрді. Бұл кезең олардың сенімдерін нығайту және жаңа ұрпақты тәрбиелеу үшін қажет болды. Мұса пайғамбар Құдайдың бұйрығын бұзып, тастан су шығару кезінде қателік жасағандықтан, уәде етілген жерге кіре алмады.
- Мұса пайғамбар өлер алдында Небо тауына көтеріліп, уәде етілген жерді алыстан көрді. Ол 120 жасында қайтыс болды, бірақ оның нақты жерленген жері белгісіз. Кейбір аңыздарға сәйкес, оны Алланың өзі көкке көтеріп әкеткен.
- Мұса тек иудаизмде ғана емес, христиандық пен исламда да аса құрметті тұлға болып саналады. Исламда ол Мұса пайғамбар ретінде белгілі және Алланың ұлы елшілерінің бірі ретінде қабылданады. Оның есімі Құранда 130-дан астам рет аталады, бұл оны исламдағы ең маңызды пайғамбарлардың біріне айналдырады.
- Көптеген тарихшылар мен ғалымдар Мұса пайғамбардың шынайы өмір сүргенін дәлелдейтін археологиялық айғақтарды табуға тырысты. Дегенмен, оның өмірінің нақты дәлелдері әлі күнге дейін анықталмаған. Алайда, Таураттағы көптеген оқиғалар көне мәтіндер мен археологиялық зерттеулер арқылы расталып келеді.
- Мұса пайғамбардың бейнесі өнер мен әдебиетте кеңінен көрініс тапқан. Оның өмірі көптеген суретшілер мен мүсіншілердің шығармаларына шабыт болды. Ең әйгілі бейнелердің бірі – Микеланджело жасаған Мұса мүсіні, ол оның ұлылығы мен рухани күшін бейнелейді.
- Мұса пайғамбар бостандық, сенім және әділдік қағидаларының символына айналды. Оның өмір тарихы – тек діни оқиға ғана емес, сонымен қатар адам құқығы мен еркіндік жолындағы күрестің көрінісі. Оның мұрасы бүгінгі күнге дейін миллиондаған адамдарды шабыттандырады.
Мұса пайғамбар – бүкіл әлем тарихына терең із қалдырған ерекше тұлға. Оның өмірі бостандық пен сенім үшін күресудің, әділеттілікке ұмтылудың үлгісі болып табылады. Оның өмірбаяны мен өсиеттері мыңдаған жылдар бойы адамзат өркениетіне ықпал етіп келеді. Бұл ұлы тұлға туралы зерттеулер әлі де жалғасып, оның өміріне қатысты жаңа деректер ашылуы мүмкін.
