Томас Эдисон адамзат тарихындағы ең ұлы өнертапқыштардың бірі ретінде танылып, аты ғылым мен техниканың қарқынды дамыған кезеңімен тығыз байланысты болды. Ол табандылығымен, инженерлік ойлауымен және батыл идеяларды шындыққа айналдыра білуімен әлемге әйгілі болды. Эдисон тек өнертабыстарымен ғана емес, сонымен бірге кез келген қиындықты мүмкіндікке айналдыра алатын ерекше ойлау тәсілімен де есте қалды. Оның өмірбаянында сіз білуі мүмкін емес көптеген неймовирлі мәліметтер бар, олар осы тұлғаның жаңа қырларын ашады. Төменде Томас Эдисон туралы қызықты деректер беріліп, оның ғылым мен техникаға қосқан үлесінің ауқымын тереңірек түсінуге көмектеседі.
- Томас Эдисон 1847 жылы Огайо штатындағы Милан қаласында дүниеге келіп, отбасындағы ең кіші бала болды. Балалық шағында оның есту қабілеті нашарлап, бұл оны ойға беріліп, өзіне тән назар аудару дағдысын қалыптастырды. Ол кітаптарды көп оқып, физика мен техникаға қызығушылық танытты. Ғылымға деген ерте ынтасы оның кейінгі тәжірибелеріне негіз болды.
- Эдисон ресми білімді аз алып, көбінесе үйде оқыды. Оның анасы мұғалім болғандықтан, оған ғылым негіздерін және әдебиетті өзі үйретті. Ол ұлына кітап оқуға деген сүйіспеншілік пен білімді өздігінен іздеуді сіңірді. Осылайша Эдисон үздіксіз өзін-өзі оқытудың ерекше тәсілін қалыптастырды.
- Жас кезінде Эдисон телеграфшы болып жұмыс істеді, бұл оның техникалық ойлауына зор ықпал етті. Ол телеграф жүйелерін зерттеп, сигнал жіберудің түрлі әдістерімен тәжірибе жасады және құрылғыларды жетілдіру жолдарын ойлап тапты. Бұл саладағы жұмыс оған электрдің негізгі заңдылықтарын меңгеруге мүмкіндік берді. Дәл телеграф техникасы оны инженерлік инновациялар әлеміне алып келді.
- Эдисон өзінің алғашқы үлкен жетістігіне бірнеше хабарды бір желі арқылы жіберуге мүмкіндік беретін жетілдірілген телеграф аппаратын ойлап тапқанда жетті. Бұл байланыстың тиімділігін едәуір арттырып, инвесторлардың назарын аударды. Осы өнертабыс оған өз зертхана ашуға қажетті бастапқы қаражатты берді. Сол кезден бастап ол толығымен ғылыми ізденістерге ден қойды.
- 1877 жылы Эдисон дыбыс жазып, қайта жаңғырта алатын фонографты ойлап тапты. Бұл жаңалық замандастарын қатты таңғалдырды, өйткені оған дейін мұндай нәтижеге ешкім қол жеткізбеген еді. Фонограф Эдисонға бүкіл әлемге танымалдық әкелді. Өнертапқыш оның барлық жұмыстарының ішіндегі сүйіктісі екенін жиі айтқан.
- Эдисон электр шамын жетілдіруімен де әйгілі болды. Ол лампаның алғашқы авторы болмағанымен, оның ұзақ жанатын, қауіпсіз және көпшілікке қолжетімді түрін жасап шықты. Жіптің дұрыс материалын табу үшін ол мыңдаған тәжірибе жасады. Оның табандылығы әлемнің электрлендірілуіне жол ашты.
- Өнертапқыш әлемдегі алғашқы электр станциясын құрды, ол көшелер мен үйлерді жарықпен қамтамасыз етті. Бұл станция Нью-Йорктегі Перл-стритте ашылып, энергетика саласындағы үлкен төңкеріс болды. Ол тұрақты ток өндіріп, орталықтандырылған электрмен жабдықтаудың мүмкіндігін көрсетті. Бұл оқиға жаңа техникалық дәуірдің басталуын білдірді.
- Өмірінің соңына дейін Эдисон мыңнан астам патент алды. Оның өнертабыстары электр, телеграфия, акустика, химия және тіпті кинематография салаларын қамтыды. Бұл патенттердің көлемі оның шексіз еңбекқорлығын және кең дүниетанымын көрсетеді. Ол ешқашан бір идеямен шектелмей, үнемі жаңасын ойлап тапты.
- Эдисон киноиндустрияның дамуына да үлкен үлес қосты. Ол кинетофон мен кинетоскоп сияқты алғашқы қозғалыс бейнелерін көрсететін құрылғыларды жасады. Сонымен бірге алғашқы кіностудиялардың құрылуына атсалысты. Оның еңбектері массалық кинематографтың дамуына жол ашты.
- Эдисонның Менло-Парктегі зертханасы әлемдегі алғашқы ғылыми-зерттеу орталықтарының бірі болды. Онда оған көмек көрсеткен білікті мамандар тобы жұмыс істеді. Осы зертханада адамзаттың техникалық прогресін өзгерткен көптеген жаңалықтар дүниеге келді. Менло-Парк инновацияның символына айналды.
- Өнертапқыш өте қатал жұмыс тәртібін ұстанып, күніне 18–20 сағатқа дейін еңбек ететін. Ол жетістіктің басты кепілі талант емес, табандылық пен тәртіп деп есептеді. Эдисон ұзақ уақыт ұйықтамай, қысқа уақыттық демалыстармен шектелген. Оның еңбек тәртібі өзгелерді таңғалдырды.
- Қателіктер Эдисонды тоқтатпай, керісінше жігерлендірді. Ол сәтсіз тәжірибелерді шығармашылық процестің бір бөлігі деп қабылдап, әр қателік дұрыс шешімге бір қадам жақындатады деп санады. Оның оптимизмі командасын әрі қарай жұмыс істеуге ынталандырды. Бұл оның табысының басты құпияларының бірі болды.
- Үнемі жұмысбасты болғанына қарамастан, Эдисон табиғатқа, музыкаға және кітап оқуға да қызығушылық танытты. Ол дыбыстармен тәжірибе жасап, түрлі музыкалық құрылғылар ойлап тапты. Сонымен қатар басқа зерттеушілердің жаңалықтарын жіті қадағалап отырды. Оның дүниетанымы көптеген ғылым салаларының тоғысында қалыптасты.
- Эдисон күрделі мінезімен де белгілі болды және көбіне басқа өнертапқыштармен қақтығысып отырды. Оның Никола Тесламен тартысы ғылым тарихындағы ең әйгілі қарсыластықтардың бірі саналады. Олар электр қуатын қолдану туралы әртүрлі көзқараста болды және бәсекелестігі электротехника дамуына әсер етті. Бұл тартыс олардың ғылыми мұрасын одан әрі тереңдете түсті.
- Өмірінің соңғы кезеңінде де Эдисон жаңа материалдар мен құрылғыларды зерттеуді жалғастырды. Ол табиғи каучуктың қасиеттерін зерттеп, оның тиімділігін арттыру жолдарын іздеді. Жасы ұлғайса да, ғылымға деген қызығушылығы бәсеңдеген жоқ. Оның еңбекқорлығы замандастарының құрметін оятты.
Томас Эдисон туралы қызықты деректер оның ғылыми қызметінің қаншалықты ауқымды болғанын және әлемдік прогреске қандай зор ықпал жасағанын көрсетеді. Мұндай неймовирлі мәліметтер өнертапқыштың ерекше таланты мен табандылығының мәнін ашуға көмектеседі. Захватывающие факты оның техникалық дамуға тың серпін берген нағыз жаңашыл тұлға екенін дәлелдейді. Оның мұрасы қазіргі таңда да зерттеушілер мен өнертапқыштарға шабыт беруді жалғастырып келеді.
