Селдерей — бұл тек тағамды безендіруге арналған көк шөп қана емес, ол – таңғаларлық қасиеттері мен мәдени тарихы бар өсімдік. Бұл өсімдік көне өркениеттерден бері белгілі және бүгінгі күні де диетологтар мен аспаздар, тіпті ғалымдар арасында қызығушылық тудырады. Сіз селдерейдің адам ағзасына әсер ететін ерекше химиялық қасиеттері бар екенін білмеуіңіз мүмкін. Әлемде селдерей туралы көптеген қызықты және таңғаларлық деректер бар, олар бұл көкөніске басқа көзқараспен қарауға көмектеседі. Төменде сіз осы өсімдік туралы ең қызықты әрі аз танымал деректерді таба аласыз.
- Селдерей Ежелгі Мысырда тағам ғана емес, зираттарды безендіруге арналған өсімдік ретінде де қолданылған. Археологтар фараондардың қабірлерінен селдерей сабағын тапқан, бұл оның қасиетті мағынаға ие болғанын дәлелдейді.
- Ежелгі Грекияда селдерей өлімнің белгісі болып саналған және қабірлерге тәж ретінде қойылған, бірақ сонымен қатар ол жеңістің символы болған. Немей ойындарының жеңімпаздарына дәл осы өсімдіктен жасалған гүлшоғырлар тапсырылған.
- Селдерейде калория өте аз, сондықтан оны теріс калориялы өнім деп атайды. Бұл оның қорытылуына организм одан алатын энергиядан көп қуат жұмсайтынын білдіреді.
- Селдерейдің ең қызықты қасиеттерінің бірі – ол қан қысымын төмендетуге көмектеседі. Оның құрамындағы фталида қосылыстары қан тамырларын кеңейтіп, қан айналымын жақсартады.
- Селдерей – табиғи несеп айдаушы, яғни ағзадан артық сұйықтықты шығаруға көмектеседі. Сондықтан ол ісінулерді азайтып, бүйректі тазартуға бағытталған диеталарда жиі қолданылады.
- Халық медицинасында селдерей ежелден бері еркектің қуатын арттыратын құрал ретінде қолданылған. Оның құрамындағы андростенон феромондардың бөлінуін ынталандырады деп есептеледі.
- Бұл өсімдік К дәруменіне бай, ол қанның ұюы мен сүйек саулығы үшін маңызды. 100 грамм селдерей адамның тәуліктік қажеттілігінің 30 пайызынан астамын қамтамасыз етеді.
- Селдерей құрамында апигенин сияқты қабынуға қарсы әсері бар антиоксиданттар бар. Зерттеулер бұл заттың қатерлі ісік жасушаларының өсуін баяулатуы мүмкін екенін көрсеткен.
- Қызықты деректердің бірі — селдерей сарымсақ иісін бейтараптандыра алады. Тамақтан кейін бірнеше сабақты шайнау ауыздағы жағымсыз иісті азайтады.
- XIX ғасырда селдерей Еуропада соншалықты танымал болғандықтан, қымбат мейрамханалар оны негізгі тағам ретінде ұсынған. Көптеген аспаздық кітаптарда оған арнайы тараулар арналған.
- Селдерей шырыны салауатты тамақтануды жақтаушылар арасында кең танымалдыққа ие болды. Ол тері жағдайын жақсартады, асқорыту жүйесін қалыпқа келтіреді және холестерин деңгейін төмендетеді деп есептеледі.
- Селдерей тұқымы дәмдеуіш ретінде пайдаланылады. Оның өткір хош иісі бар және ол жиі тұз қоспалары мен карри дәмдеуіштеріне кіреді.
- Қазіргі ауыл шаруашылығында селдерей өте талғампаз дақыл саналады. Ол көп ылғалдылықты қажет етеді, суыққа төзімді, бірақ ыстыққа сезімтал.
- Селдерей сәбіз, аскөк және ақжелкен сияқты шатыршагүлділер тұқымдасына жатады. Бұл өсімдіктердің биологиялық ерекшеліктері мен иістері ұқсас, өйткені оларда ортақ химиялық құрамдар бар.
- Селдерейдің бірнеше түрі бар: жапырақты, сабақты және тамырлы. Әр түрінің өзіндік дәмдік қасиеттері бар және әлемнің әртүрлі аспаздық мәдениеттерінде қолданылады.
- Италияда селдерей дәстүрлі соустардың негізі саналатын соффрито құрамына міндетті түрде кіреді. Бұл қоспаға сонымен қатар сәбіз бен пияз кіреді және дәмдердің мінсіз үйлесімін қамтамасыз етеді.
- АҚШ-та 19 қазан — Ұлттық селдерей күні. Бұл күн денсаулықты сақтау және дұрыс тамақтану мәдениетін насихаттауға арналған.
- Францияда селдерей ұзақ уақыт бойы афродизиак ретінде қолданылған. Оның хош иісі мен дәмі сезімталдықты оятып, романтикалық көңіл күйді күшейтеді деп сенген.
- Тағы бір таңғаларлық дерек — селдерей ауыр металдарды топырақтан сіңіре алады. Бұл қасиеті оны ластанған аймақтарды биологиялық тазарту үшін пайдалануға мүмкіндік береді, бірақ мұндай өсімдікті тағам ретінде қолдануға болмайды.
- Селдерей тамыры сорпаларда, пюре мен асбұршақ тағамдарында жиі қолданылады және картоптың орнына да пайдаланылады. Піскеннен кейін оның дәмі ерекше, ал құрылымы нәзік әрі жұмсақ болады.
- Селдерейдің құрамындағы А дәрумені мен лютеин көздің саулығына жағымды әсер етеді. Бұл заттар көру қабілетін сақтауға және көздің тор қабығын қартаюдан қорғауға көмектеседі.
- Кейбір адамдарда селдерейге аллергия болуы мүмкін, әсіресе тозаңға аллергиясы бар адамдарда. Еуропада бұл аллергия қауіпті деп есептеледі және өнімдерде арнайы таңбамен белгіленеді.
- Селдерей бауырды тазартуда тиімді өнімдердің бірі болып саналады. Ол токсиндерді шығаруға және өттің бөлінуін ынталандыруға ықпал етеді.
- Ғылыми зерттеулерге сәйкес, селдерей артрит кезінде қабынуды азайтуға көмектеседі. Ондағы фитонутриенттер ауырсынуды жеңілдетіп, буындардың қозғалғыштығын жақсартады.
- Селдерей шырыны косметологияда тоник ретінде жиі қолданылады. Оның құрамындағы антисептикалық және тыныштандыратын қасиеттері майлы теріге арналған маскалар мен кремдерге қосылады.
- Қытай медицинасында селдерей суық әсерлі өнім деп есептеледі және ол ағзадағы ішкі ыстықты азайтады. Оны жоғары қан қысымы, дене қызуы және қабыну жағдайларында қолданады.
- Селдерей сабағы тоңазытқышта фольгаға оралған күйде екі аптаға дейін серпімділігін сақтай алады. Бұл сақтау мерзімін ұзартып, дәмін сақтауға көмектеседі.
- Селдерей лимон, қияр және зімбірмен бірге детокс сусындарының құрамына жиі кіреді. Мұндай қоспа ағзаның су балансын реттеп, салмақ тастауға ықпал етеді.
- Тіпті жаңа селдерейдің иісі жүйке жүйесіне тыныштандыратын әсер береді. Ароматерапияда оның эфир майы күйзелісті азайту үшін қолданылады.
Бұл қызықты деректер селдерейдің бір қарағанда қарапайым көкөніс болғанымен, шын мәнінде сан қырлы екенін көрсетеді. Көне мәдениеттен бастап заманауи медицинаға дейін — селдерей өмірдің түрлі салаларында өз орнын таба білген. Сіз бұл өсімдіктің тек тағам емес, жалпы саулық пен көңіл күйге де әсер ететінін білмеуіңіз мүмкін. Осы таңғаларлық фактілер арқылы сіз селдерейге мүлде жаңа көзқараспен қарайсыз деп сенеміз.
