Сүлеймен пайғамбардың есімі ғасырлар бойы аңыздармен, діни хикаялармен және тарихи жазбалармен бірге аталып келеді. Ол Тауратта, Інжілде және Құранда даналығымен, байлығымен, әділ билігімен танымал патша ретінде сипатталады. Оның бейнесі әділдік пен парасаттылықтың символына айналған. Алайда бұл тұлғаның шынайы тарихы мен ықпалы аңыздардан да тереңде жатыр. Төменде Сүлеймен жайлы сіз білмеуіңіз мүмкін болған таңғажайып әрі танымдық деректер ұсынылған.
- Сүлеймен Исраил патшалығындағы үшінші патша болған, ол Саул мен Дәуіт пайғамбардан кейін таққа отырды. Оның билік ету кезеңі шамамен қырық жылға созылып, көне Исраил тарихындағы алтын ғасыр болып саналады. Бұл уақыт ішінде мемлекет саяси ықпал мен экономикалық өркендеуге, рухани тұрақтылыққа жетті.
- Библия дерегі бойынша Сүлеймен Дәуіт пайғамбар мен Батшеба есімді әйелден туған. Оның дүниеге келуі күрделі оқиғалардан кейін Алланың рақымы ретінде қабылданды. «Сүлеймен» есімі иврит тіліндегі «бейбітшілік» сөзінен шыққан, бұл оның тыныш әрі тұрақты билігін бейнелейді.
- Сүлеймен пайғамбар жайлы ең әйгілі хикаялардың бірі – екі әйел мен сәбиге қатысты әділ шешім. Екі әйел бір сәбиге таласқанда, ол баланы қақ бөліп беруді ұсынған, сонда шын ана өз құқығынан бас тартып, баланың өмірін сақтауды қалаған. Бұл оқиға Сүлейменнің терең даналығы мен жүрекпен ойлау қабілетін паш етеді.
- Сүлейменге Киелі кітаптағы бірнеше кітаптың авторлығы тиесілі, соның ішінде «Сүлейменнің нақыл сөздері», «Уағыздаушы» және «Әнұран әні» бар. Бұл еңбектер өмірлік философия, мораль, махаббат және адам табиғаты жайлы терең ойларды қамтиды. Оның жазбалары иудаизм, христиандық және ислам үшін де ерекше рухани мәнге ие.
- Сүлеймен тұрғызған ең әйгілі ғимарат – Иерусалимдегі бірінші ғибадатхана, яғни Сүлеймен храмы. Бұл ғимарат Келісім сандығын сақтауға арналған және Исраил халқының рухани орталығы болған. Храмның сәулеттік сипаттамалары ғасырлар бойы көптеген сәулетшілерге шабыт берген.
- Құранда Сүлеймен «Сүлеймен пайғамбар» ретінде аталып, Алланың елшісі ретінде сипатталады. Ислам сенімі бойынша ол құстар мен жануарлардың тілін түсініп, жындарға әмір етіп, желге де бұйрық бере алған. Бұл қасиеттер оны тек патша ғана емес, сондай-ақ тылсым құбылыстарға ие пайғамбар ретінде танытады.
- Сүлеймен шексіз байлығымен де атақты болған, оның қазынасы ертегі кейіпкерлерінің байлығымен салыстырылады. Оған әлемнің түкпір-түкпірінен алтын, хош иіс майлары, асыл тастар мен асыл тұқымды жылқылар сыйға тартылған. Кейбір мәліметтер бойынша, оның сауда флоты алыс мемлекеттермен байланыс орнатып, елге байлық әкелген.
- Оның билігіндегі жарқын оқиғалардың бірі – Шеба патшайымымен кездесуі. Патшайым оның даналығын тексермек болып келіп, жауаптарынан, сарайының байлығынан қатты әсерленіп, бағалы сыйлар тарту еткен. Бұл оқиға көптеген аңыздар мен өнер туындыларына арқау болды.
- Сүлейменнің көптеген әйелдері болған – Киелі кітап бойынша 700 әйелі және 300 күңі болған. Олардың көбісі шетелдік ханшайымдар болған, бұл саяси одақ құру мақсатымен жасалған, бірақ рухани тұрғыдан қауіпті саналатын. Осы жағдай оның билігінің соңына қарай діни әлсіреуіне себеп болғаны айтылады.
- Сүлеймен тек діни ғимараттар ғана емес, сонымен қатар қалалар, бекіністер мен жолдар салуға да баса назар аударған. Ол ішкі және сыртқы инфрақұрылымды нығайтуды көздеген, бұл елдің экономикалық және әкімшілік жағынан дамуына ықпал еткен.
- Оның қайтыс болуынан кейін Исраил патшалығы екіге бөлініп, Исраил мен Иудея болып ажырады. Бұл бөліну Сүлеймен билігінде жиналған салық ауыртпалығы мен орталық билікке наразылықтың салдары болды. Бұл оқиға тіпті ең дана билеушінің де шексіз еместігін көрсетті.
- Еуропалық ортағасырлық мәдениетте Сүлеймен сиқырлы жүзіктің иесі ретінде танылған, ол сол жүзік арқылы рухтар мен перілерге әмір еткен. Бұл аңыз алхимиктер мен оккультистерге ерекше қызығушылық тудырып, «Сүлейменнің кілттері» атты мистикалық жазбаларға негіз болған. Бұл мәтіндер Еуропадағы эзотерикалық дәстүрдің бір бөлігіне айналды.
- Эфиопиялық аңыз бойынша, Сүлеймен Эфиопия императорларының арғы атасы саналады. Бұл аңызға сәйкес, оның Шеба патшайымынан туған ұлы Менелик Эфиопия тағына отырғызылған. Осы аңыз «Кебра Негаст» атты ұлттық эпоста баяндалған.
- Сүлеймен тек құрылысшы ретінде емес, рухани мағынада да тұлға болып саналады. Оның есімі масондықта ерекше орын алады, ал Сүлеймен храмы рухани жетілудің символы ретінде қабылданады. Бұл ықпал еуропалық сәулет пен ритуалдарға да әсер етті.
- Археологиялық зерттеулерде Сүлейменнің тарихи өмір сүргендігі туралы дәлелдер әлі күнге дейін талқылануда. Дегенмен тарихшылардың көбі б.з.д. X ғасырда Исраилде мықты патша болғанын ықтимал деп санайды. Оның бейнесі аңыз бен тарихи шындықтың тоғысуы ретінде қабылданады.
- Әртүрлі халықтардың мәдениетінде Сүлеймен дана төреші, әділетті патша және терең ойшыл ретінде бейнеленеді. Оның есімі ертегілерде, мақал-мәтелдерде, көркем әдебиетте және тіпті қазіргі поп-мәдениетте де кездеседі. Бұл оның бейнесінің уақыттан тыс әрі әмбебап маңызға ие екенін көрсетеді.
Бұл қызықты деректер Сүлеймен пайғамбардың тарихи және мәдени бейнесінің қаншалықты терең әрі көпқырлы екенін дәлелдейді. Оның даналығы, діндегі орны және әртүрлі өркениеттерге әсері бүгінгі күнге дейін өз маңызын жоғалтқан жоқ. Сүлейменнің тұлғасы тек аңыз емес, адамзаттың шындықты, әділеттілікті және үйлесімділікті іздеуінің символы болып қала береді. Көптеген мәліметтер аңызға айналса да, бұл таңғаларлық деректер оны тірі әрі өзекті тұлға ретінде танытады.
