Оңтүстік Тироль – Италияның солтүстігіндегі ерекше аймақ, өзінің бай тарихымен, мәдениетінің әртүрлілігімен және көркем таулы табиғатымен таңғалдырады. Бұл өңір Альп тауларының етегінде орналасқан және тек әдемі табиғатымен ғана емес, сонымен бірге тілдердің, дәстүрлер мен әдет-ғұрыптардың ерекше үйлесімімен танымал. Көптеген адамдар Оңтүстік Тирольді атақты Доломит тауларымен байланыстырады, алайда бұл жер туралы сіз білмеген тамаша әрі қызықты мәліметтер жетерлік. Мұнда итальян, австриялық және неміс мәдениетінің әсері айқын сезіледі, ал жергілікті халық ежелгі салт-дәстүрлерін сақтайды. Төменде сізге бұл аймақ туралы бұрын естімеген ерекше әрі әсерлі деректер ұсынылады.
- Оңтүстік Тироль — Италияның автономиялық провинциясы, мұнда халықтың 60 пайыздан астамы неміс тілінде сөйлейді. Өңірде үш ресми тіл қолданылады: неміс, итальян және ладин, ал барлық ресми құжаттар мен белгілер осы үш тілде бірдей көрсетіледі.
- Оңтүстік Тирольдің аумағы шамамен 7400 шаршы километрді құрайды, оның 80 пайызға жуығы таулы жерлерден тұрады. Мұнда атақты Доломит тауларының бір бөлігі орналасқан, олар ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енгізілген.
- Оңтүстік Тирольдің астанасы — Больцано қаласы, ол Альпідегі ең жылы қала ретінде танымал. Больцано тарихи жәрмеңкелерімен, модерн стиліндегі сәулетімен және түрлі фестивальдерімен әйгілі.
- Өңірде ерекше саяси құрылым бар, соның арқасында Оңтүстік Тироль кең автономияға және өз парламентіне ие. Бұл жергілікті дәстүрлерді сақтауға мүмкіндік береді және тұрғындардың өмір сапасының жоғары болуына ықпал етеді.
- Оңтүстік Тироль шарап өндірісімен аты шыққан. Бұл жерде өндірілетін лагрейн және гевюрцтраминер сияқты шарап түрлері Италиядан тыс жерлерде де кеңінен танымал, ал жүзімдіктер теңіз деңгейінен 1000 метр биіктікте өсіріледі.
- Оңтүстік Тироль – әлемге әйгілі Эци мумиясының отаны, ол 1991 жылы Симилаун мұздығында табылған. Мумияның жасы 5300 жылдан асады, ал Больцано қаласында осы археологиялық табысқа арналған үлкен мұражай жұмыс істейді.
- Өңір тұрғындарының 70 пайызға жуығы католик дінін ұстанады, жыл сайын түрлі діни мерекелер мен дәстүрлі костюмдер шеруі өткізіледі. Бұл шаралар әлемнің түкпір-түкпірінен туристерді тартады.
- Оңтүстік Тироль Еуропадағы ең таза аймақтардың бірі саналады. Мұнда қоқысты сұрыптау жүйесі жақсы дамыған, ал көшелер мен табиғаттың тазалығы жергілікті халықтың мақтанышы.
- Көптеген ауылдарда ортағасырлық қолөнер дәстүрлері – ағаш өңдеу, ағаш ойыншық жасау, көркем сурет және тоқу — әлі күнге дейін сақталған. Бұл бұйымдарды әлем елдерінің коллекционерлері жоғары бағалайды.
- Өңірде ерекше аспаздық дәстүрлер сақталған, мұнда итальян пастасы, альпілік ірімшіктер, тирольдік шұжықтар мен көне рецепттерге негізделген тәтті тоқаштар кездеседі. Алма тағамдары өте танымал, себебі Оңтүстік Тироль — Италиядағы ең ірі алма өндіруші аймақ.
- Оңтүстік Тирольде жылына 300 күннен астам күн шығады, бұл оны Альпідегі ең шуақты аймақтардың біріне айналдырады. Климаттың қолайлы болуына байланысты мұнда бау-бақша мен жүзім шаруашылығы жақсы дамыған.
- Өңірде 800-ден астам қамал, бекініс және сарай бар, олардың көбісі осы күнге дейін жақсы сақталған. Кейбіреуі қонақ үй немесе мұражай ретінде қызмет етеді.
- Оңтүстік Тирольде заманауи инфрақұрылымы бар көптеген тау шаңғысы курорттары орналасқан. Мұнда шаңғымен сырғанаудан бөлек, сноубординг, тау жартасымен өрмелеу, велосипедпен жүру мен жаяу серуендеуге де болады.
- Өңірдегі ладин азшылығы ерекше назарға лайық, олар өз тілін, фольклорын және дәстүрлерін сақтайды. Ладиндер — көне роман халқының ұрпақтары, олардың мәдениеті Оңтүстік Тирольдің шынайы қазынасы.
- Оңтүстік Тирольде Еуропадағы ең ірі табиғи парктердің бірі — Стельвио орналасқан. Бұл парктің аумағында мұздықтардан бастап альпілік шалғындарға дейінгі алуан түрлі экожүйелер кездеседі және сирек жануарлар мекендейді.
- Өңірде астық, жүзім және каштан жинау мерекелері кеңінен тойланады, тұрғындар жәрмеңкелер, дәм татулар мен халықтық мерекелер ұйымдастырады.
- Жергілікті мектептерде балалар үш тілді қатар оқиды, бұл жастарға әртүрлі мәдениеттерге ашық болуға және болашақта жоғары білім мен жұмысқа көбірек мүмкіндік береді.
- Өңір тұрғындарының дәстүрлі киімдері ашық түстері және ерекше сәндік элементтерімен ерекшеленеді. Бұл ұлттық костюм мерекелер мен фестивальдерде жиі киіледі және аймаққа тән болмысты көрсетеді.
- Больцанода әлемдегі ең көне арқанды трамвайлардың бірі жұмыс істейді, ол қаланы таулы ауылдармен байланыстырады. Бұл көлік жергілікті тұрғындар үшін де, туристер үшін де өте ыңғайлы әрі табиғат көрінісі ерекше.
- Жергілікті аспаздар тағам дайындауда альпілік шөптерді жиі пайдаланады, бұл аймақтың асханасына ерекше дәм береді. Сол себепті Оңтүстік Тирольдің гастрономиялық дәстүрлері Италия аясында да ерекше саналады.
- Оңтүстік Тирольде көптеген мұздықтар бар, олардың ішінде Ортлер — Шығыс Альпідегі ең биік шың, биіктігі 3905 метр. Бұл альпинизм мен экстремалды спорт түрлерін ұнататындар үшін ерекше орын.
- Өңірде жыл сайын музыкалық, театр және өнер фестивальдері өтеді, оған әлемнің әр елінен шығармашыл адамдар мен көрермендер келеді.
- Жергілікті қауымдарда малды жайлауға шығару мен қайтаруды қоңырау тағу арқылы білдіретін альпілік қоңыраушы дәстүрі сақталған.
- Оңтүстік Тироль 1919 жылға дейін Австро-Венгрияның құрамында болған, Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Италияға өтті. Бұл өңірдің ерекше ұлттық болмысының қалыптасуына әсер етті.
- Өңірдің көркем аңғарларында сирек кездесетін орхидеялар мен альпілік гүлдер өседі. Көктем мен жазда бұл жерлер түрлі-түсті гүлдер кілеміне айналады.
- Өңірдің суы Италиядағы ең таза деп саналады. Таулы бұлақтар мен мөлдір көлдер көптеген елді мекендерге ауыз су көзі болып табылады.
- Мұнда ағаштан салынған сәулетке ерекше мән беріледі — көптеген үйлер мен қонақ үйлер жергілікті балқарағай мен шыршадан тұрғызылған, бұл таулы көрініске ерекше үйлесім береді.
- Оңтүстік Тирольде агротуризм, яғни шаруа қожалығында демалу өте танымал, туристер нағыз ауыл өміріне араласып, маусымдық жұмыстарға көмектеседі және жергілікті тұрғындармен танысады.
- Өңірде таулы рухтар, мыстандар және аңызға айналған тіршілік иелері туралы көптеген аңыз-әпсаналар сақталған, бұл Оңтүстік Тирольді саяхатшылар мен фольклор зерттеушілері үшін тіпті қызықты әрі жұмбақ етеді.
Осы әсерлі әрі қызықты мәліметтер Оңтүстік Тирольдің қайталанбас ерекшеліктерін, табиғатының сұлулығы мен мәдени мұрасының байлығын анық көрсетеді. Дәстүрлердің, тілдер мен мерекелердің алуан түрлілігі бұл өңірге ерекше атмосфера сыйлайды. Оңтүстік Тироль — нағыз альпілік рух пен еуропалық мәдениеттің тоғысқан мекені, шынайы табиғатты, тарихи құндылықтарды және айрықша қонақжайлылықты бағалайтындар үшін таптырмас орын.
