Триатлон – бұл тек спорт түрі ғана емес, сонымен қатар адамның төзімділігіне, тәртібіне және ерік-жігеріне арналған шынайы сынақ. Бұл спортта үш түрлі жарыс түрі біріктірілген: жүзу, велосипед жарысы және жүгіру, сондықтан ол әлемдегі ең қиын спорт түрлерінің бірі саналады. Қатысушылар жан-жақты қабілеттерге ие болуы, жағдайға тез бейімделе алуы және энергияны дұрыс бөле білуі керек. Бұл мақалада сіз бұрын білмеген триатлонға қатысты ең қызықты мәліметтермен танысасыз.
- Алғашқы ресми триатлон 1974 жылы АҚШ-тың Сан-Диего қаласында өтті. Бұл жарысты жергілікті спорт клубы жүгірушілер мен жүзушілерге арналған жаттығу ретінде ұйымдастырған. Уақыт өте келе триатлон танымал болып, халықаралық деңгейдегі спорт түріне айналды.
- Классикалық триатлон қашықтығы 1,5 км жүзу, 40 км велосипедпен жүру және 10 км жүгіруден тұрады. Бұл қашықтық олимпиадалық деп аталады, себебі дәл осы үлгі Олимпиада ойындарында қолданылады. Бұдан бөлек спринт, Ironman, жартылай темір және ультра триатлон сынды форматтар бар.
- Ironman жарыстары әлемдегі ең қиын жарыстардың бірі болып саналады, ол 3,8 км жүзу, 180 км веложарыс және 42,2 км жүгіруден тұрады. Бұл қашықтықты 17 сағат ішінде өту керек. Ironman мәресіне жету – кәсіби спортшылардың өзі үшін үлкен жетістік.
- Триатлон алғаш рет 2000 жылы Сиднейдегі Олимпиада ойындарында олимпиадалық спорт түрі ретінде таныстырылды. Бұл мультиспортты жақсы көретін жанкүйерлер үшін ең күткен сәттердің бірі болды. Содан бері триатлон жазғы Олимпиаданың тұрақты бағдарламасына енді.
- Триатлонда әр кезең арасындағы ауысу аймақтары маңызды рөл атқарады, олар T1 (жүзуден велокезеңге) және T2 (велосипедтен жүгіруге) деп аталады. Бұл ауысу аймақтарындағы жылдамдық жалпы нәтижеге едәуір әсер етуі мүмкін. Көптеген спортшылар осы өтпелі сәттерді бөлек жаттығады.
- Триатлоннан кейін қалпына келу бірнеше күннен бірнеше аптаға дейін созылады, бұл қашықтық пен спортшының физикалық жағдайына байланысты. Ағзаға, әсіресе жүрек-тамыр жүйесіне және бұлшықеттерге үлкен жүктеме түседі. Сондықтан кәсіби спортшылар ұйқыға, тамақтануға және қалпына келтіру шараларына ерекше көңіл бөледі.
- Әлемде 120-дан астам ұлттық триатлон федерациясы бар, олар Халықаралық триатлон одағына (World Triathlon) біріктірілген. Бұл ұйым ережелерді бекітеді, әлем чемпионаттарын ұйымдастырады және триатлонның дамуын қолдайды. Сондай-ақ, паралимпиадалық триатлон жарыстарын үйлестіреді.
- Триатлонға дайындық үш спорт түрінің тепе-теңдігін сақтай отырып, күштік және функционалдық жаттығуларды да қамтиды. Жүктемелер көлеміне, қарқындылығына және демалыс кезеңдеріне қарай жоспарланады. Тіпті әуесқой деңгейде де аптасына 15–20 сағат жаттығу жасау әдеттегі жағдай.
- Кейбір триатлеттер бірден екі кезеңді біріктіретін арнайы жаттығулар жасайды, олар «брик-сессиялар» деп аталады, мысалы, веложаттығу мен жүгіруді қатар өткізу. Бұл денені бір жүктемеден екіншісіне ауысуға үйретеді. Осындай сәттерде бастаушы спортшылар көбінесе шаршап, судорога алып немесе қарқынын жоғалтады.
- Триатлонға арналған жабдықтар арнайы болады: гидрокостюмдер, аэродинамикалық дулығалар, триатлон аяқ киімі және комбинезондар. Велосипедтер жеңіл әрі желге төзімді етіп жасалған, олардың пішіні аэродинамикалық. Бұл спортшының күшін үнемдеп, нәтижесін жақсартуға көмектеседі.
- Кейбір триатлон жарыстарында жүзу кезеңі ашық су қоймаларында өткізіледі: көлдерде, теңіздерде немесе өзендерде. Бұл толқын, ағыс, температура және көрінудің шектелуі сияқты қосымша қиындықтар туғызады. Қатысушылар бассейндегідей сызықсыз немесе жақтауынсыз бағдар таба білуі керек.
- Ironman жарысын ең жасы үлкен қатысушы 80 жастан асқан кезде аяқтаған. Жас – бұл спорт түрінде кедергі емес, және жыл сайын үлкен жастағы адамдар жарысқа қатысып жатыр. Бұл триатлонның әмбебаптығы мен жас ерекшелігіне тәуелсіз екенін дәлелдейді.
- Триатлон – бұл физикалық қана емес, сонымен қатар психологиялық сынақ. Спортшылар ауырсынуға төтеп беріп, зейінді сақтап, күйзеліс жағдайында берілмеуді үйренуі тиіс. Өзін-өзі тәртіпке салу және ішкі мотивация физикалық дайындықпен бірдей маңызды.
- Қазақстанда триатлон қарқынды дамып келеді, чемпионаттар, кубоктар, әуесқой жарыстар және балалар сайыстары ұйымдастырылуда. Қатысушылар мен жанкүйерлер саны жыл сайын артып келеді. Қалаларда триатлон клубтары, мектептер және жаттықтырушылар пайда болуда.
- Көптеген триатлон жарыстары экологиялық қағидаларға сай өткізіледі. Қайта пайдалануға болатын бөтелкелер қолданылады, пластик азайтылады, экобекеттер жасақталады. Спортшылардың өзі табиғатты қорғау мен су көздерін сақтау мәселесін көтереді.
- Әлемде триатлон жарыстары ерекше орындарда да өтеді: аралдарда, таулы жерлерде, шөлдер мен Арктикада. Бұл жарыстарға өзгеше әсер мен қосымша қиындықтар береді. Кейбір старттар экстремалды санатқа жатады және қатысу үшін арнайы рұқсат қажет.
Бұл таңғаларлық мәліметтер триатлонның жай ғана спорт емес, шынайы өмір салты екенін көрсетеді. Ол мінезді қалыптастырады, ерік-жігерді шыңдайды және күнделікті өзін-өзі жетілдіруге ынталандырады. Триатлон – жасына, жынысына немесе деңгейіне қарамастан кез келген адамға ашық спорт түрі. Бұл қызықты мәліметтер сізді жаңа мақсаттарға шабыттандыруы мүмкін.
