Сары май – адамзат баласына ежелден таныс тағамдардың бірі. Ол ғасырлар бойы тек асүйде ғана емес, сонымен қатар медицинада, діни жоралғыларда және саудада да маңызды рөл атқарды. Сіз білмеуіңіз мүмкін, бірақ май көптеген халықтарда байлық пен берекенің символы саналған. Бүгінде май наубайханада, түрлі тағамдарға қосымша ретінде және ұлттық асханалардың ажырамас бөлігі ретінде қолданылады. Ендеше, осы ерекше өнім туралы қызықты деректермен танысайық.
- Сары майдың тарихы шамамен 5000 жыл бұрын басталған. Алғашқы жазба деректер үнді мәдениетінде кездеседі, онда май тек тамақ ретінде ғана емес, сондай-ақ діни рәсімдерде қолданылған. Ежелгі үнділіктер майды қасиетті деп санап, оны құдайларға құрбандыққа шалған.
- Археологтар 2000 жылдан астам уақыт сақталған майды батпақтардан тапқан. Скандинавия халықтары майды ағаш бөшкелерге салып, батпақтарда сақтаған, бұл оны бүлінуден қорғаған. Ғалымдар зерттеген кейбір үлгілер әлі күнге дейін өз құрылымын сақтаған.
- Орта ғасырларда Еуропада май өте құнды тағам болып саналды. Ол діни ораза кезінде тұтынуға тыйым салынған өнімдердің қатарына кірді. Кейбір адамдар шіркеуден арнайы рұқсат сатып алып, май жеуге мүмкіндік алатын.
- XIX ғасырда Наполеон III сары майдың арзан баламасын ойлап табу үшін байқау жариялады. Осылайша маргарин пайда болып, бірден танымалдыққа ие болды. Алайда табиғи май әлі күнге дейін көптеген тағамдарға ерекше дәм мен текстура беретін таптырмас өнім болып қала берді.
- Үндістан – сары май өндірісі бойынша әлемдегі ең ірі ел. Мұнда май, әсіресе гхи майы, тек тамақ пісіруде ғана емес, сондай-ақ аюрведа медицинасында да қолданылады. Гхи иммунитетті нығайтып, ас қорыту жүйесін жақсартады деп есептеледі.
- Майдың түсі оның құрамындағы каротин мөлшеріне байланысты ақшылдан ашық сарыға дейін өзгеруі мүмкін. Егер сиырлар жасыл шөппен қоректенсе, майдың түсі қанық сары болады, себебі шөптегі каротин майға өтеді. Қыста сиырлар көбінесе құрғақ жем-шөп жейтіндіктен, майдың түсі бозғылт тартады.
- Майдың негізгі құрамы – сүт майы, бірақ оның құрамында аз мөлшерде ақуыз бен су бар. Майдың жоғары майлылығы оны ұзақ уақыт бойы сақтауға мүмкіндік береді. Тоңазытқышта немесе мұздатқышта сақталса, май бірнеше айға дейін өз балғындығын жоғалтпайды.
- Әлемнің кейбір халықтары майды тек сиыр сүтінен ғана емес, сондай-ақ қой, ешкі, тіпті як сүтінен де дайындайды. Тибетте як сүтінен жасалған май өте танымал, оны май қосылған шай дайындау үшін пайдаланады. Бұл шай тибеттіктердің негізгі сусындарының бірі болып саналады және биік таулы аймақтарда суықтан қорғануға көмектеседі.
- Сары май – көптеген нан өнімдерінің маңызды ингредиенті. Ол қамырға нәзіктік пен ерекше дәм береді, сонымен қатар оны жұмсақ әрі қабат-қабат болып бөлінетіндей етеді. Француз круассандарының ерекше құрылымы мен дәмі дәл осы сапалы майдың арқасында қалыптасады.
- Май құрамында А, D, E және K дәрумендері бар, олар көздің көру қабілеті мен сүйектердің саулығы үшін пайдалы. Шектеулі мөлшерде тұтынылса, май адам ағзасына пайдалы әсер етеді. Бірақ артық мөлшерде жеу холестерин деңгейінің жоғарылауына әкелуі мүмкін.
- Май көптеген мәдениеттерде діни және дәстүрлі рәсімдерде пайдаланылады. Үндістанда гхи майы қасиетті деп есептеліп, діни от жағу рәсімдерінде қолданылады. Тибет буддистері ғибадатханаларындағы мүсіндерді маймен майлайды, бұл қасиеттілік пен батаның белгісі деп саналады.
- Майды мұздатылған күйінде бір жылға дейін сақтауға болады. Бұл ұзақ уақытқа сақтауды қажет ететіндер үшін өте қолайлы әдіс. Мұздатылған майды қолданар алдында оны бөлме температурасында ұстаса, жұмсарып, пісіруге немесе нанға жағуға ыңғайлы болады.
- Кейбір елдерде майға арналған арнайы фестивальдер өткізіледі. Мысалы, АҚШ-та ірі көрмелерде үлкен май мүсіндері жасалады, олардың салмағы жүздеген килограммға жетуі мүмкін. Бұл өнер туындылары ерекше шеберлікпен жасалып, көрермендерді таңдандырады.
- Жапонияда кейбір кофеханалар кофеге май қосу дәстүрін енгізген. Бұл сусынға ерекше кремді құрылым мен жұмсақ дәм береді. Май сондай-ақ коктейльдерде бархаттай жұмсақ текстура беру үшін де қолданылады.
Сары май – жай ғана тағамдық өнім емес, ол ғасырлар бойы адамзат тарихында ерекше орын алып келеді. Ол әртүрлі елдердің мәдениеттерінде маңызды рөл атқарып, ас әзірлеуде таптырмас ингредиентке айналды. Оның ерекше қасиеттері мен кең қолданысы оны әлемдегі ең қызықты тағамдардың біріне айналдырады.
