Ciekawostki o dżinizmie

Dżinizm to jedna z najstarszych religii świata, która oferuje wyjątkowe spojrzenie na wszechświat, człowieka i drogę do duchowego wyzwolenia. Ta tradycja powstała w Indiach i zachowuje swoją tożsamość od tysięcy lat mimo wielu wyzwań czasu. Wyznawcy dżinizmu są znani ze swojej głębokiej wierności zasadzie całkowitego niekrzywdzenia i dążenia do pełnej samokontroli. Przedstawiamy fascynujące i ciekawe fakty o dżinizmie, które mogliście wcześniej nie znać i które pozwolą wam lepiej zrozumieć tę niezwykłą filozofię.

• Dżinizm powstał około VI wieku p.n.e. w Indiach, mniej więcej w tym samym czasie co buddyzm. Za jego założyciela uważa się Warthamanę, znanego bardziej jako Mahawira. Jest on uznawany za dwudziestego czwartego tirthankara, czyli nauczyciela, który wskazał drogę do duchowego wyzwolenia.
• Podstawą dżinizmu jest zasada ahimsy, czyli absolutnego niekrzywdzenia wszystkich istot żywych. Wyznawcy dżinizmu starannie unikają szkodzenia nawet najmniejszym formom życia, takim jak owady. Przejawia się to również w ich nawykach żywieniowych, ponieważ dżiniści przestrzegają ścisłego wegetarianizmu.
• Dżinizm naucza, że każda żywa istota posiada nieśmiertelną duszę, która dąży do wyzwolenia z cyklu reinkarnacji. Dusza jest z natury boska, ale dopóki obciążona jest karmą, pozostaje uwięziona w materialnym świecie. Wyzwolenie, czyli moksza, osiąga się poprzez surową samodyscyplinę i wewnętrzne oczyszczenie.
• Karma w dżinizmie postrzegana jest nie jako pojęcie metafizyczne, ale jako realna substancja materialna. Wierzy się, że cząsteczki karmiczne przyklejają się do duszy w wyniku myśli, słów i uczynków człowieka. Dusza może zostać uwolniona jedynie poprzez stopniowe pozbywanie się wszystkich warstw karmy.
• W dżinizmie istnieje pięć wielkich ślubów: niekrzywdzenie, prawdomówność, niekradzież, wstrzemięźliwość seksualna oraz brak przywiązania do dóbr materialnych. Ślubów tych przestrzegają zarówno mnisi, jak i świeccy wyznawcy, choć w różnym stopniu surowości. Ich przestrzeganie uważane jest za drogę do osobistego i duchowego doskonalenia.
• Dżinizm dzieli się na dwa główne nurty — śwetambarów i digambarów. Śwetambarowie uważają, że mnisi mogą nosić białe szaty, natomiast digambarowie praktykują całkowitą nagość jako znak absolutnego wyrzeczenia się materializmu. Różnice te przejawiają się także w ich podejściu teologicznym i praktykach religijnych.
• Jedną z unikalnych praktyk dżinizmu jest santhara, czyli dobrowolne umieranie przez post. Uważana jest za najwyższy akt samokontroli i duchowego oczyszczenia. Decydują się na nią jedynie osoby o bardzo wysokim poziomie duchowego rozwoju.
• Dżiniści unikają spożywania warzyw korzeniowych, takich jak ziemniaki czy marchew, ponieważ ich wykopywanie zabija całą roślinę. Ich dieta opiera się głównie na owocach, zbożach i liściastych warzywach. To kolejny przejaw dążenia do niekrzywdzenia istot żywych.
• Święte teksty dżinizmu nazywane są agami i zawierają nauki, traktaty filozoficzne i kodeksy etyczne. Zostały zapisane w języku prakrycie kilka wieków po śmierci Mahawiry. Stanowią one cenne źródło wiedzy o starożytnej kulturze indyjskiej.
• Dżinizm naucza o nieskończoności wszechświata, który nie został stworzony i nie zostanie zniszczony przez żadnego boga. Wszechświat jest wieczny i samoregulujący się, a istoty żywe nieustannie przechodzą z jednej formy istnienia w inną. Bóg w dżinizmie to nie stwórca, lecz oświecona dusza, która osiągnęła całkowitą wolność.
• Świątynie odgrywają ważną rolę w życiu dżinistów i słyną z wyrafinowanej architektury oraz bogatej rzeźby. Jednym z najbardziej znanych jest kompleks świątynny na górze Abu, wykonany z białego marmuru. Świątynie te są miejscami pielgrzymek i duchowej edukacji.
• Dżinizm ma jedno z najniższych proporcji liczby wyznawców do wpływu na kulturę Indii. Choć dżinistów na świecie jest mniej niż sześć milionów, ich wkład w filozofię, prawo, gospodarkę i sztukę jest niezwykle znaczący. Wielu znanych indyjskich przedsiębiorców pochodzi ze społeczności dżinistycznej.
• Mnisi dżinistyczni noszą specjalne maski na twarzy, aby nie wdychać przypadkowo małych owadów. Używają również specjalnych miotełek do zamiatania drogi przed sobą podczas chodzenia. To praktyczne wcielenie zasady całkowitego niekrzywdzenia.
• Rola kobiet w dżinizmie różni się w zależności od nurtu. Śwetambarowie uznają, że kobiety mogą osiągnąć moksza, natomiast digambarowie wierzą, że kobieta musi najpierw odrodzić się jako mężczyzna, aby osiągnąć wyzwolenie. Mimo tych różnic kobiety odgrywają ważną rolę w społecznościach dżinistycznych.
• Koncepcja anekantawady — wieloaspektowości prawdy — jest centralnym elementem dżinizmu. Głosi ona, że prawda ma wiele stron i że żaden człowiek nie może poznać jej w całości. Ta zasada sprzyja tolerancji i dialogowi między różnymi punktami widzenia.
• Co roku dżiniści obchodzą święto Parjuszana, które poświęcone jest pokucie i przebaczeniu. W tym czasie wierni skupiają się na modlitwach, poście, introspekcji i wzajemnym wybaczaniu. Święto to symbolizuje dążenie do oczyszczenia i duchowego wzrostu.
• Dżinizm przywiązuje szczególną wagę do liczby 24, która symbolizuje liczbę tirthankarów. Każdy z nich jest uważany za nauczyciela, który wskazał drogę do wyzwolenia. W wielu świątyniach znajdują się rzeźby lub symbole wszystkich 24 tirthankarów.
• Współcześni wyznawcy dżinizmu przestrzegają zasady aparigrahy, czyli dobrowolnej rezygnacji z nadmiaru dóbr materialnych. Dżiniści dążą do skromnego życia, unikając gromadzenia majątku. To pomaga zmniejszyć przywiązanie do świata i ułatwia duchową drogę.
• Wpływ dżinizmu na kulturę Indii widoczny jest nawet w takich dziedzinach jak medycyna, kuchnia i architektura. Idee niekrzywdzenia i ekologicznego stylu życia znalazły odzwierciedlenie w wielu współczesnych ruchach społecznych. Nawet niektóre przepisy prawa w Indiach uwzględniają etyczne zasady dżinizmu.
• Dżinizm posiada unikalną symbolikę, na przykład otwartą dłoń z kołem pośrodku, oznaczającą wezwanie do zatrzymania się i refleksji przed wyrządzeniem krzywdy. Koło symbolizuje nieskończony cykl reinkarnacji oraz znaczenie samokontroli. Symbol ten przypomina o odpowiedzialności za każde działanie.

Te ciekawe fakty o dżinizmie pozwalają lepiej zrozumieć jedną z najbardziej niezwykłych religii świata. Dżinizm zachwyca swoją spójnością, humanizmem i dążeniem do duchowej czystości. Poznając niesamowite fakty o tradycjach dżinistów, odkrywamy nowe możliwości refleksji nad wartościami i sensem życia. Fascynujące fakty o dżinizmie inspirują do szacunku wobec wszelkiego życia i do własnego wewnętrznego rozwoju.