Szerszenie to jedne z największych i najbardziej intrygujących owadów żądlących na świecie. Ich głośne brzęczenie, duży rozmiar i silne użądlenie budzą lęk, ale jednocześnie fascynują biologów i miłośników przyrody. Pomimo swojej groźnej reputacji, szerszenie odgrywają istotną rolę w ekosystemie, regulując liczebność innych owadów. Są to owady społeczne o skomplikowanej organizacji i zaskakujących zdolnościach. Poniżej przedstawiamy ciekawe fakty o szerszeniach, których mogłeś nie znać.
- Szerszenie należą do rodzaju os i są jednymi z największych owadów żądlących na Ziemi. Europejski szerszeń osiąga długość do 3,5 centymetra, a niektóre azjatyckie gatunki są jeszcze większe. Dzięki dużym oczom mają bardzo dobry wzrok, potrafią rozróżniać kolory i zauważać ruch z daleka. Ich wielkość sprawia, że są wyposażone w silny aparat żądłowy i skuteczne mechanizmy obronne.
- Użądlenie szerszenia jest bardziej bolesne niż w przypadku pszczoły czy zwykłej osy. Wynika to nie tylko z długości żądła, ale też ze składu chemicznego jadu, który zawiera acetylocholinę, histaminę i enzymy powodujące stan zapalny. Dla większości ludzi jest to tylko bolesna reakcja miejscowa, ale dla alergików może być śmiertelnie niebezpieczne. Szerszeń może żądlić wielokrotnie, ponieważ nie traci żądła jak pszczoła.
- Szerszenie to owady społeczne, które żyją w koloniach skupionych wokół jednej królowej. Gniazdo może liczyć od kilkudziesięciu do kilkuset osobników, w tym robotnice, samce i królową. Budują gniazda z przeżutego drewna, tworząc strukturę przypominającą papier. Zazwyczaj zakładają je w dziuplach drzew, na strychach lub w zacisznych miejscach budynków.
- Szerszenie pełnią ważną funkcję ekologiczną, ponieważ polują na inne owady, w tym na szkodniki. Żywią się muchami, gąsienicami, konikami polnymi, a nawet innymi osami, ograniczając ich populację. Upolowane owady służą do karmienia larw, które wydzielają słodką substancję zjadana przez dorosłe osobniki. Taka wymiana tworzy złożoną zależność pokarmową w kolonii.
- Dorosłe szerszenie preferują pokarmy bogate w cukry, takie jak owoce, nektar, sok drzew i miód. Z tego powodu często pojawiają się w sadach lub w pobliżu miejsc, gdzie przechowuje się słodycze. Jesienią, gdy naturalnych źródeł cukru jest mniej, stają się bardziej agresywne w poszukiwaniu pożywienia. Wtedy też wzrasta ryzyko kontaktu z człowiekiem.
- Szerszenie potrafią pokonywać duże odległości w poszukiwaniu jedzenia lub miejsca na nowe gniazdo. Zapamiętują otoczenie i orientują się za pomocą punktów orientacyjnych, co czyni je doskonałymi nawigatorami. Ich lotowi towarzyszy charakterystyczny, głośny dźwięk, który wielu ludzi odbiera jako sygnał zagrożenia. Ten dźwięk jest efektem szybkiego uderzania dużych skrzydeł.
- Szerszenie mają bardzo silne żuwaczki, którymi rozdrabniają ofiary i przegryzają miękkie materiały. Używają ich również do budowy gniazda. Przeżuwają drewno do postaci masy, z której formują warstwy komórek. Takie gniazdo jest jednocześnie lekkie i wytrzymałe.
- Zimą przeżywa tylko zapłodniona królowa, która wiosną zakłada nową kolonię. Sama buduje pierwsze komórki i składa w nich jaja. Z nich wylęgają się robotnice, które przejmują obowiązki budowy i opieki nad potomstwem. Pod koniec lata w gnieździe pojawiają się nowe samice i samce, które zapoczątkują nowy cykl życia.
- Na świecie istnieje ponad 20 gatunków szerszeni, z czego największe to szerszenie azjatyckie. Ich długość przekracza 5 centymetrów, a rozpiętość skrzydeł sięga 7 centymetrów. Są uważane za jedne z najbardziej niebezpiecznych owadów z powodu silnego użądlenia i ilości jadu. Mimo to zazwyczaj unikają konfrontacji, jeśli nie czują zagrożenia.
- W wielu kulturach szerszenie są symbolem siły, wytrzymałości i waleczności. Ich wizerunki pojawiają się w logotypach drużyn sportowych, jednostek wojskowych i maszyn bojowych. W Japonii produkuje się nawet napoje energetyczne na bazie enzymów pozyskiwanych z szerszeni. To pokazuje szacunek dla ich niezwykłej sprawności i odporności.
- Szerszenie nie atakują bez powodu i stają się agresywne głównie w pobliżu swojego gniazda. Mają dobrze rozwinięte poczucie zagrożenia i reagują na gwałtowne ruchy oraz zapach potu. Jeśli jeden szerszeń użądli, wydziela feromon alarmowy, który mobilizuje inne osobniki do ataku. Dlatego nie należy zbliżać się do gniazda ani machać rękami w pobliżu tych owadów.
- Niektóre gatunki szerszeni przystosowały się do życia w miastach i budują gniazda w budynkach. Wybierają strychy, szyby wentylacyjne lub balkony jako miejsca zamieszkania. W takich przypadkach najlepiej wezwać specjalistów, zamiast próbować usuwać gniazdo samodzielnie. Szerszenie w dużej grupie mogą być bardzo niebezpieczne.
Te niesamowite fakty o szerszeniach pokazują, że są to owady znacznie bardziej złożone, niż mogłoby się wydawać. Odgrywają ważną rolę w przyrodzie, wykazują społeczne zachowania i dużą zdolność adaptacji. Choć mogą być groźne, są nieodzownym elementem naturalnej równowagi. Poznając je lepiej, możemy docenić bogactwo i różnorodność świata owadów.
