Электр тогы – өмірге және денсаулыққа үлкен қауіп төндіретін факторлардың бірі. Қысқа мерзімді әсердің өзі ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін – терінің күюінен бастап жүректің тоқтауына дейін. Мұндай жағдайда қоршаған адамдардың шұғыл және дұрыс әрекеті шешуші рөл атқарады, өйткені жылдам көмек адам өмірін сақтап қалуы мүмкін. Зардап шеккен адамға көмектесу үшін қандай қадамдар жасау керектігін білу маңызды. Қауіпсіздік ережелерін сақтау және дұрыс әрекет ету арқылы қауіп-қатерді азайтуға болады.
Электр тогының әсерінен болатын белгілер
Ток күші мен оның әсер ету уақытына байланысты белгілер әртүрлі болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін белгілер:
- адамның есінен тануы, бұл бірнеше секундтан ұзақ уақытқа дейін созылуы мүмкін;
- бұлшық еттің құрысуы, соның салдарынан зардап шегуші өздігінен электр көзінен ажырай алмайды;
- тоқтың кірген және шыққан жерлеріндегі күйіктер;
- жүрек ырғағының бұзылуы немесе оның толық тоқтауы;
- тыныс алудың қиындауы немесе мүлде тоқтауы.
Егер адам электр сымынан ажырай алмаса немесе жауап бермесе, дереу шара қолдану қажет.
Электр тогынан зардап шеккен адамға алғашқы көмек
Зардап шеккен адамға көмектесу үшін тез, бірақ қауіпсіз әрекет ету керек. Кез келген қате тағы бір адамның өмірін қатерге тігуі мүмкін.
Көмек көрсетпес бұрын өз қауіпсіздігіңізді қалай қамтамасыз ету керек?
Жәбірленушіге жақындамас бұрын, өзіңіздің электр тогынан зардап шекпейтініңізге көз жеткізу қажет. Ол үшін:
- электр қуатын сөндіру, егер мүмкіндік болса;
- ылғалды жерден және металл заттардан аулақ болу;
- құрғақ ағаш немесе пластикалық заттарды пайдаланып, тоқ көзін ажырату.
Тек электрмен байланыс үзілгеннен кейін ғана алғашқы медициналық көмек көрсетуге көшуге болады.
Электр тогының әсері тоқтағаннан кейінгі әрекеттер
Ток әсері тоқтағаннан кейін зардап шеккен адамның жағдайын тексеру қажет. Ол үшін келесі қадамдарды орындау керек:
- Есін және тынысын тексеру. Егер адам дауысты немесе жанасуды сезбесе, оның дем алып жатқанын анықтау қажет. Егер 10 секундтан артық тыныс алмаса, бұл ауыр жағдайдың белгісі.
- Жедел жәрдем шақыру. Адам өзін жақсы сезінсе де, электр тогының әсері кейінірек денсаулыққа қауіп төндіруі мүмкін. Дәрігерлерге жарақаттың сипатын хабарлау өте маңызды.
- Жүрек-өкпе реанимациясын жүргізу (қажет болған жағдайда). Егер тыныс алу мен жүрек соғысы байқалмаса, дереу жүрекке жанама массаж және жасанды тыныс алу қажет. Жүрек массажын минутына 100–120 рет басу жылдамдығымен орындау керек.
- Күйікті емдеу. Зақымдалған жерлерді салқын сумен жуып, таза шүберекпен жабу керек. Көпіршіктерді жаруға немесе жақпа май қолдануға болмайды.
- Тұрақты жағдайды сақтау. Егер адам есін білсе, оны тыныштандырып, тегіс жерге жатқызып, жүрек соғысы мен тынысын бақылау қажет.
Бұл қадамдардың әрқайсысы электр тогынан зардап шеккен адамның өмірін сақтап қалуға көмектесуі мүмкін.
Электр тогының соғуында қандай әрекеттер жасауға болмайды?
Кейбір әрекеттер зардап шеккен адамның жағдайын нашарлатуы немесе өлімге әкелуі мүмкін. Мыналарға қатаң тыйым салынады:
- электр тогы әсер етіп тұрған адамға тікелей қол тигізу;
- электр көзін ажырату үшін ылғалды немесе металл заттарды пайдалану;
- адам есін білмесе немесе тыныс алуы бұзылған жағдайда оны қараусыз қалдыру;
- күйікке майлы кремдер, май немесе мұз жағу.
Осы ережелерді сақтау қосымша асқынулардың алдын алуға және алғашқы көмекті тиімді етуге мүмкіндік береді.
Электр жарақаттарының алдын алу
Электр тогының соғуын болдырмау – оның салдарымен күресуден әлдеқайда жеңіл. Қауіпті жағдайлардың алдын алу үшін келесі қауіпсіздік шараларын сақтау қажет:
- электр құрылғыларымен жұмыс істегенде қауіпсіздік ережелерін сақтау;
- зақымдалған сымдар мен розеткаларды қолданбау;
- жаңбыр немесе найзағай кезінде электр сымдарынан аулақ болу;
- жуынатын бөлмеде және асүйде ылғалдан қорғалған розеткаларды пайдалану;
- балаларға электр қуатымен қауіпсіз жұмыс істеу ережелерін үйрету.
Осы қарапайым сақтық шараларын орындау электр жарақаттарының қаупін азайтады.
Электр тогының соғуы – ауыр зардаптарға әкелуі мүмкін қауіпті жағдай. Дұрыс және уақтылы әрекеттер адамның өмірін сақтап қалуға көмектеседі. Ең бастысы – өз қауіпсіздігіңізді қамтамасыз ету, зардап шеккен адамды электр көзінен ажырату және алғашқы көмек көрсету. Егер соққы алған адам өзін жақсы сезінсе де, дәрігерге қаралу қажет. Қауіпсіздік ережелерін сақтау осындай қауіпті жағдайлардың алдын алуға көмектеседі.
