Кофе – бүкіл әлемдегі миллиондаған адамның күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналған сусын. Оның ерекше дәмі мен хош иісі сергітеді, ал ішу процесі жайлылық сыйлайды. Алайда ғалымдар мен дәрігерлер бұл сусынның ағзаға әсері туралы жиі пікірталас жүргізеді. Көп мөлшерде кофе ішу денсаулыққа расымен зиян тигізе ме, әлде бұл жай ғана миф пе? Бұл сұраққа ғылыми зерттеулер мен дәлелдер негізінде жауап іздеп көрейік.
Кофеиннің ағзаға әсері қандай?
Кофенің негізгі белсенді заты – кофеин. Оның адам ағзасына әсері күрделі, әрі жағымды да, жағымсыз да жақтары бар.
- Жүйке жүйесін ынталандыру – кофеин аденозиннің әсерін тежеп, шаршау сезімін уақытша басады, сергектік пен зейінді арттырады;
- Когнитивтік функцияларды жақсарту – жүйелі түрде кофе ішу есте сақтау қабілетін және реакция жылдамдығын жақсартуы мүмкін;
- Жүрек-қан тамырлар жүйесіне әсері – қысқа мерзімді тұтыну қан қысымын сәл көтереді, бұл гипертониясы бар адамдар үшін қауіпті болуы мүмкін;
- Ас қорытуға ықпалы – сусын асқазан сөлінің бөлінуін ынталандырады, бұл сезімтал адамдарда асқазан шырышты қабығының тітіркенуіне әкелуі мүмкін.
Көп мөлшерде кофе ішу қандай қауіп төндіреді?
Кофенің пайдалы жақтары болғанымен, оны шамадан тыс тұтыну денсаулыққа кері әсер етуі мүмкін. Төменде кофе көп ішкен жағдайда пайда болатын ықтимал мәселелер қарастырылған.
- Ұйқының бұзылуы. Кофеиннің шамадан тыс мөлшері ұйқысыздыққа немесе үстірт ұйқыға әкелуі мүмкін, бұл ағзаның қалпына келуіне теріс әсер етеді. Әсіресе, кофені кешке ішу ұйқы сапасын төмендетеді.
- Тәуелділік. Үнемі көп мөлшерде ішу кофеинге тәуелділікке әкелуі мүмкін. Нәтижесінде, кофесіз адам әлсіздік, бас ауруы және ашушаңдық сезінуі ықтимал. Бұл организмнің тұрақты ынталандыруға үйреніп, оның болмауына кері реакция беруімен түсіндіріледі.
- Жүрекке әсері. Орташа мөлшерде тұтыну дені сау адамдар үшін зиянсыз болса да, артық мөлшері жүрек соғуын жиілетіп, аритмияны және қан қысымының жоғарылауын тудыруы мүмкін, бұл жүрек-қан тамырлары аурулары бар адамдар үшін қауіпті.
- Асқазан проблемалары. Гастрит немесе қышқылдық деңгейі жоғары адамдар кофені көп ішкен кезде асқазан қышқылының бөлінуі күшейіп, аурудың белгілері ушығуы мүмкін.
- Минералдар деңгейінің төмендеуі. Кофеин ағзадағы кальций, магний және темірдің сіңуіне кедергі келтіріп, олардың тез шығуына ықпал етеді. Бұл сүйек саулығына ұзақ мерзімді әсерін тигізуі мүмкін.
Қауіпсіз кофе мөлшері қанша?
Ғылыми зерттеулер көрсеткендей, қалыпты мөлшерде ішу денсаулыққа зиян келтірмейді. Қауіпсіз доза адамның жеке ерекшеліктеріне байланысты, бірақ жалпы ұсыныстар келесідей:
- ересектер үшін – күніне 400 мг кофеинге дейін (шамамен 3-4 кесе);
- жүкті әйелдер үшін – 200 мг-нан аспау керек;
- жүрек-қан тамырлары аурулары бар адамдар үшін – 1-2 кесемен шектеу ұсынылады.
Кофеге қандай балама бар?
Егер адам кофе тұтынуды азайтқысы немесе ағзаға жұмсақ әсер ететін балама іздесе, төмендегілерді қарастыруға болады:
- Жасыл шай – кофеин мөлшері аз және антиоксиданттарға бай;
- Цикорий – дәмі кофеге ұқсас, бірақ құрамында кофеин жоқ;
- Мате шайы – табиғи энергетик, біртіндеп әсер етеді және күш-қуатты тұрақты ұстайды;
- Шөп шайлары – жүйке жүйесін тыныштандырады және ынталандырушы әсер етпейді.
Кофе – пайдалы және зиянды жақтары бар күрделі сусын. Ол зейінді арттырып, көңіл-күй мен физикалық төзімділікті жақсарта алады, бірақ сонымен қатар ұйқының бұзылуына, тәуелділікке және жүрек-қан тамырлары жүйесіне кері әсер етуі мүмкін. Негізгі ереже – қалыпты мөлшерде ішу: күніне 3-4 кесе дені сау адамдар үшін зиянсыз деп саналады. Әр адамның ағзасы әртүрлі болғандықтан, өз ерекшеліктерін ескеру қажет. Егер кофе денсаулыққа жағымсыз әсер етсе, оны азайту немесе баламалы сусындарға ауысу маңызды.
