Вильгельм Жаулап алушы — ортағасырлық Еуропа тарихындағы ең ықпалды тұлғалардың бірі. Ол Англияның саяси, әлеуметтік және мәдени өмірінде үлкен өзгерістерге себеп болған қайраткер ретінде есте қалды. 1066 жылы Гастингс шайқасында жеңіске жету арқылы Вильгельм ағылшын тағына ие болып, Британия аралдарының жаңа дәуірін бастады. Оның өмір жолы ерлікке, стратегиялық шешімдерге, билік үшін күреске толы болды. Төменде Вильгельм Жаулап алушы туралы сіз білмеуі мүмкін таңғаларлық әрі танымдық деректер ұсынылған.
- Вильгельм 1028 жылы Нормандиядағы Фалез қаласында дүниеге келді және некесіз туғаны үшін бала кезінде Бастард деген атпен танылған. Оның әкесі — герцог Роберт I, ал анасы — қарапайым қолөнершінің қызы Герлева болатын. Әкесі қайтыс болғаннан кейін сегіз жасында Вильгельм Нормандия герцогі атанды. Алғашқы жылдары оның билігі әлсіз және тұрақсыз болғанымен, кейін ол аймақты нығайтып, қуатты герцогтікке айналдырды.
- Вильгельм ағылшын тағына отырған алғашқы патша болды, оның ана тілі ағылшын тілі емес, француз тілі еді. Ол Англияға норманд мәдениеті мен басқару жүйесін енгізді. Француз тілі король сарайында, сотта және ақсүйектер арасында негізгі тілге айналды. Бұл әсер бірнеше ғасыр бойы елде сақталды.
- 1066 жылы Англияға жорық жасауына патша Эдуард Тәубешілдің мұрагерсіз қайтыс болуы себеп болды. Вильгельм Эдуардтың өзіне тақ уәде еткенін айтып, Гарольд Годвинсонның антын бұзғанын алға тартты. Ол Папа Римдік тарапынан батасын алып, жорығын қасиетті соғыс ретінде бастады. Бұл оның талаптарының діни негізде заңдастырылуына көмектесті.
- 1066 жылдың 14 қазанында Гастингс шайқасы Англия тарихындағы шешуші оқиғаға айналды. Вильгельм Гарольдтың әскерін талқандап, оны шайқаста өлтірді, бұл оның таққа жолын ашты. 1066 жылдың 25 желтоқсанында ол Вестминстер аббаттығында Англия королі ретінде таққа отырды. Осы сәттен бастап Англияда норманд дәуірі басталды.
- Таққа отырған соң Вильгельм Англиядағы жерлерді қайта бөлді, англосакс ақсүйектерінің меншігін тартып алып, оны өз жақтастарына берді. Бұл феодалдық жүйені түбегейлі өзгертті және қоғамда жаңа билеуші элита қалыптасты. Жаңа норманд ақсүйектері корольге адалдықпен қызмет етті. Бұл билікті орталықтандыруға үлкен мүмкіндік берді.
- 1086 жылы Вильгельмнің бұйрығымен Англиядағы барлық жер мен мүлік туралы алғашқы толық жазба — Қиямет кітабы жасалды. Бұл салық жүйесін реттеуге және ресурстарды бақылауға арналған бірегей құжат болды. Англияның XI ғасырдағы әлеуметтік-экономикалық жағдайы туралы басты дереккөз ретінде бағаланады. Қазіргі таңда бұл жазба тарихи құндылығы жоғары мұра ретінде сақталған.
- Вильгельм жай ғана әскери басшы емес, сондай-ақ шебер әкімші болды. Ол Нормандияда басқару билігін әйелі Матильдаға тапсырды, ал өзі Англияда жиі болды. Ол екі ел арасында үнемі қатынап, ешқайсысында бақылауды жоғалтпауға тырысты. Бұл оның басқару жүйесінің тиімділігін арттырды.
- Вильгельм әрдайым күшке сүйене бермейтін, кейде дипломатиямен де мақсатқа жетті. Ол кейбір англосакс ақсүйектерін қызметте қалдырып, олардың адалдығын сақтады. Бұл тәсіл елдегі тыныштықты қамтамасыз етуге және қажетсіз қантөгістен сақтауға көмектесті. Осылайша, ол жаулап алынған елде салыстырмалы тұрақтылық орнатты.
- Жеке өмірде Вильгельм адал жар және қамқор әке ретінде танылды. Оның Матильда Фландриялықпен некесі берік болып, олардың балалары кейін Англия мен Нормандияда жоғары лауазымдарға ие болды. Вильгельм отбасында христиандық қағидаларды ұстанды. Бұл қасиет сол дәуірдегі монархтар арасында сирек кездесетін жағдай еді.
- 1087 жылы Вильгельм Францияда жорық кезінде аттан құлап, алған жарақатынан қайтыс болды. Оның жерлеу рәсімі ұят жағдаймен есте қалды: ғибадатхана өртеніп, денесі табытқа сыймай жыртылып қалды. Ол өзі негізін қалаған Кандағы Сент-Стефан аббаттығына жерленді. Оның зираты бірнеше рет бүлінгенімен, бүгінге дейін сақталған.
- Вильгельм қайтыс болғаннан кейін оның иеліктері балалары арасында бөлінді, бұл болашақта өзара қақтығыстарға әкелді. Англияны Вильгельм II, ал Нормандияны Роберт Куртгез мұра етті. Бұл екі аумақ арасындағы бірлікті әлсіретті. Дегенмен, Вильгельм құрған орталықтандырылған басқару жүйесі ұзақ уақыт бойы сақталды.
- Вильгельм Жаулап алушы есімі билік, табандылық пен тарихи өзгерістердің символына айналды. Ол Англияға сырттан келген соңғы табысты жаулап алушы болды. Кейін ешбір шетелдік билеуші Англияны ашық соғыста бағындыра алған жоқ. Бұл оның тұлғасын Еуропа тарихында ерекше орынға шығарды.
Бұл ғажайып фактілер Вильгельм Жаулап алушының тұлғасын жан-жақты көрсетіп, оның Британия тарихындағы рөлінің маңыздылығын дәлелдейді. Оның саясаты елдің тілдік, құқықтық, әкімшілік және мәдени жүйелерін түбегейлі өзгертті. Вильгельмнің мұрасы әлі күнге дейін зерттеліп, тарихшылардың қызығушылығын тудырып келеді. Оның өмір жолы арқылы ортағасырлық монархиялардың қалыптасу үдерісін тереңірек түсінуге болады.
