Ауыр атлетика — тек күшке емес, техникаға, үйлесімділікке және шыдамдылыққа негізделген спорт түрі. Бұл спорттың тарихы мыңдаған жылдарға созылады және ол Олимпиада ойындарындағы ең әсерлі жарыстардың бірі болып саналады. Атлеттер үшін бұл спорт — рух пен денені сынау, ал ғалымдар үшін — биомеханика мен физиология саласында зерттеулер жүргізуге мүмкіндік. Әлемдік рекордтар адам мүмкіндігінің шегін көрсететін символға айналды. Назарларыңызға ауыр атлетика туралы сіз білмеуіңіз мүмкін қызықты әрі танымдық деректерді ұсынамыз.
- Ауыр атлетика 1896 жылғы алғашқы қазіргі Олимпиада ойындарының бағдарламасына енгізілген болатын. Ол кезде жарыстар салмақ дәрежесіне бөлінбей, еркін стильде өткен. Қазіргі салмақ дәрежелері мен ережелер тек 1920-жылдары енгізіле бастады. Бұл спорттың дамуымен және күрделенуімен байланысты.
- Ауыр атлетикада екі негізгі жаттығу түрі бар — жұлқа көтеру және сілке көтеру. Жұлқа көтеруде зілтемір бірден жоғары көтеріледі, ал сілке көтеруде алдымен иыққа қойылып, сосын жоғары итеріледі. Бұл қозғалыстар тек күш қана емес, дәлдік, үйлесімділік және жылдамдықты талап етеді. Кішкене қателік көтерудің сәтсіз аяқталуына әкелуі мүмкін.
- Зілтемірдің салмағы халықаралық түстер бойынша белгіленген. Мысалы, қызыл диск 25 кг, көк — 20 кг, сары — 15 кг. Бұл жүйе төрешілер мен көрермендерге салмақты бірден тануға көмектеседі. Түстер жүйесі — әмбебап әрі ыңғайлы шешім.
- Әйелдер ауыр атлетикадан Олимпиадаға алғаш рет 2000 жылы қатыса бастады. Бұл спорттағы гендерлік теңдік жолындағы маңызды қадам болды. Бұған дейін әйелдер тек ұлттық немесе бейресми деңгейде жарысқа қатысқан. Қазір әйел спортшылар да әлемдік рекордтар орнатып жүр.
- Ауыр атлетикада рекордтар үш санат бойынша тіркеледі — жұлқа көтеру, сілке көтеру және екеуінің жиынтығы. Әр салмақ дәрежесінде бөлек рекорд шкаласы бар. Сондай-ақ жасөспірімдер, ересектер және ардагерлер үшін жеке рекордтар есепке алынады. Бұл түрлі жастағы спортшылардың жетістіктерін әділ салыстыруға мүмкіндік береді.
- Зілтемірді дұрыс көтеру үшін жылдар бойы техниканы шыңдау қажет. Атлеттер аяқтың орналасуынан бастап тыныс алуына дейін барлық қозғалысты жетілдіреді. Тіпті көзқарас пен қолдың бұрышы маңызды рөл атқарады. Психологиялық дайындық та физикалық күш секілді қажет.
- Кеңес Одағының әйгілі атлеті Василий Алексеев 80 әлемдік рекорд орнатқан. Ол ауыр атлетика тарихындағы аңызға айналған тұлғаға айналды. Оның ерлігі көптеген буын спортшыларға шабыт болды. Мұндай тұлғалар адамның қандай шыңдарға жете алатынын көрсетеді.
- Ауыр атлетиканың техникалық жағы ұсақ-түйекке дейін есептеледі. Аяқ пен тізенің орналасуы, арқа қалпы мен зілтемірдің қозғалыс траекториясы — бәрі маңызды. Бұл жарақаттардың алдын алып, нәтижені жақсартады. Қазіргі жаттығулар бейнежазбалар мен ғылыми әдістермен талданады.
- Көптеген елдерде ауыр атлетика әскерилер мен тәртіп сақшыларын даярлауда қолданылады. Бұл күш, төзімділік пен үйлесімділік сияқты қасиеттерді дамытуға септігін тигізеді. Сонымен қатар бұл спорт тәртіп пен жігерді тәрбиелейді. Бұл қасиеттер тек спортта емес, күрделі мамандықтарда да қажет.
- Дұрыс тәсілмен жасалса, ауыр атлетика денсаулыққа зиян келтірмейді. Арнайы жаттығулар тірек-қимыл жүйесін нығайтады. Қазіргі кезде бұл әдістерді қалпына келтіру мақсатында да қолданады. Кейбір жаттығулар тіпті егде жастағы адамдарға да ұсынылады.
- Кей атлеттер өз салмағынан екі есе артық зілтемірді көтере алады. Бұл ұзақ жылдық еңбектің, арнайы тамақтану мен салмақ бақылаудың нәтижесі. Мысалы, 60 келі салмақтағы спортшы 120 келіден астам салмақты сілке көтере алады. Мұндай жетістіктер нағыз шеберліктің көрінісі.
- Қазіргі жарыстар автоматтандырылған платформалармен бақыланады. Олар көтеру уақытын, салмақты және техникалық қателерді тіркейді. Бұл төрешілікті әділ етіп, адам факторын азайтады. Жаңа технологиялар спортқа кеңінен еніп келеді.
- Ауыр атлетика жасөспірімдер олимпиада бағдарламасына да енген. Бұл жас буынның спортқа қызығушылығын арттырады. Көптеген балалар 10–12 жастан бастап жаттығуға кіріседі. Жүктеме біртіндеп артып, қауіпсіз түрде беріледі.
- Әлемнің түрлі елдерінде ауыр атлетиканың өзіндік мектебі қалыптасқан, мысалы Қытай, Иран, Украина, Болгария, Колумбия. Әр елдің жаттығу әдісі, тамақтану жүйесі және техникалық тәсілі әртүрлі. Кейбір елдерде чемпиондар әулеттері қалыптасқан. Бұл өз алдына ерекше спорт мәдениетін туғызады.
Ауыр атлетика — бұл тек күштің емес, ерік-жігер мен шеберліктің де спорты. Оның терең тарихы мен таңғаларлық жетістіктері барша спорт сүйер қауымға шабыт береді. Бұл қызықты мәліметтер ауыр атлетикаға деген көзқарасыңызды өзгертетіні анық. Адамның дене мүмкіндігінің шегі қайда екенін осы спорт дәлелдейді.
