Стреллиция — табиғаттың ең әдемі әрі ерекше гүлдерінің бірі. Оны «жұмақ құсы» деп те атайды, себебі гүлінің пішіні экзотикалық құсқа ұқсас келеді. Бұл өсімдік өзінің әсемдігімен ғана емес, сонымен қатар тарихи, ғылыми және мәдени мәнімен де назар аударады. Африкадан шыққанымен, бүгінде ол әлемнің түрлі елдерінде сәндік өсімдік ретінде кең таралған. Енді осы ғажайып гүл туралы сіз білмеуі мүмкін болған қызықты мәліметтерге кезек берейік.
- Стреллиция атауы Англия ханшайымы Шарлотта Мекленбург-Стрелицканың құрметіне берілген. Оның есімі өсімдіктің латынша атауында (Strelitzia reginae) сақталған. Бұл факт стреллицияның ерекше әрі салтанатты мәнге ие екенін көрсетеді.
- Гүлінің пішіні мен түсі ерекше болғандықтан, оны «жұмақ құсы» деп атайды. Ашық сарғылт, көк және күлгін түстері бар гүлдері нағыз тропикалық құсты еске салады. Мұндай пішін стреллицияны басқа өсімдіктерден айрықшалап тұрады.
- Табиғатта стреллиция Оңтүстік Африканың тропиктік және субтропиктік аймақтарында өседі. Оның жапырақтары қалың әрі былғарыланған, бұл құрғақшылыққа төзімділігін арттырады. Гүлдерін негізінен нектармен қоректенетін құстар тозаңдандырады.
- Жақсы күтім мен жарық жеткілікті болған жағдайда, стреллиция 2 метрге дейін өседі. Жапырақтары банан ағашының жапырағына ұқсайды, бірақ бұл екеуі әртүрлі тұқымдастарға жатады. Бұл ұқсастық климаттық бейімделуден туындайды.
- Стреллиция ондаған жыл өмір сүре алады, әрі жыл сайын жаңа сабақтар шығарады. Үлкен ыдыстарда немесе жылы климатта ашық топыраққа отырғызылғанда ол жыл сайын гүлдейді. Бұл өсімдіктің ұзақ ғұмырлы әрі сенімді екенінің дәлелі.
- Тұқым отырғызғаннан кейін гүлдеу үшін стреллицияға 4–5 жыл қажет. Дегенмен, бұл ұзақ күту әдемі әрі әсерлі гүлдерімен өтеледі. Бұл — шыдамдылық пен қамқорлықты қажет ететін өсімдік.
- Стреллиция бананмен сырттай ұқсас болғанымен, ол стреллиция тұқымдасына жатады. Бұл тұқымдасқа небәрі бірнеше түр кіреді, сондықтан өсімдік ботаникада ерекше құнды. Ғалымдар оны сирек кездесетін өсімдіктер қатарына жатқызады.
- Бұл өсімдік гүл шоғырлары мен сәндік композициялар жасауда жиі қолданылады. Кесілген соң ол 10–14 күнге дейін солмай тұрады. Көбіне қуаныш, бостандық және шабыт символы ретінде бағаланады.
- Стреллицияның тұқымдары ерекше көрінеді — оларда ашық қызғылт түсті үлпілдек бүртіктер болады. Бұл тұқымның желмен немесе жануарлар арқылы таралуына көмектеседі. Мұндай бейімделу — табиғи ортада аман қалудың бір тәсілі.
- Бұл өсімдікті қысқы бақтар мен жылыжайларда өсіруге болады. Ол мол жарықты, тұрақты суаруды және суықтан қорғануды талап етеді. +5°C төмен температурада өсімдік зақымдануы немесе өліп қалуы мүмкін.
- Көпшілікке белгілі Strelitzia reginae түрінен бөлек, ақ немесе күлгін түсті гүл шығаратын түрлері де бар. Мысалы, Strelitzia nicolai — үлкен ақ гүлдері бар түрі, ол жиі ландшафтық дизайнда қолданылады. Бұл әртүрлілік өсімдіктің сәндік әлеуетін арттырады.
- Стреллиция — Лос-Анджелес қаласының ресми гүлі. Қала көшелерінде жиі кездеседі, әрі күн сәулесі мен тропиктің символы ретінде танымал. Ол жергілікті тұрғындардың мәдени өміріне де енген.
- Кей мәдениеттерде стреллицияны бақыт пен күш әкелетін гүл деп есептейді. Оны жаңа бастамалар немесе мерекелер кезінде сыйға тарту дәстүрге айналған. Мұндай сый ерекше әсер қалдырады.
- Бұл өсімдікті биология мен экология саласындағы зерттеулерде де пайдаланады. Оның тозаңдану механизмі құстармен тығыз байланысты, бұл эволюциялық бейімделудің нақты мысалы. Бұл ерекшелігі ғалымдарды әлі күнге дейін қызықтырады.
- Стреллиция улы емес, бірақ тамақ ретінде пайдалануға келмейді. Мысық немесе ит сияқты үй жануарлары үшін жапырақтары қауіпті болуы мүмкін. Сондықтан оны үйде сақтаған кезде жануарлардан аулақ ұстау керек.
- Бөлме жағдайында стреллиция сирек гүлдегенімен, дұрыс күтім кезінде гүлдеуге қабілетті. Мол жарық, қалыпты суару және құнарлы топырақ — табыс кепілі. Шыдам мен ықылас көрсеткен иесіне ол ерекше гүлін сыйлайды.
Бұл қызықты мәліметтер стреллицияның тек әдемі ғана емес, сонымен қатар ерекше өсімдік екенін көрсетеді. Ол табиғат пен адамның үйлесімінің символына айналып, ботаника мен мәдениетте өз орнын тапты. Бұл гүл кез келген бөлмеге экзотикалық реңк береді, ал оның күтімі бағбан үшін ерекше хоббиге айналуы мүмкін. Егер өз бақшаңызға немесе үйіңізге бір ерекше сұлулық қосуды қаласаңыз, стреллиция — мінсіз таңдау.
