Стендаль, XIX ғасырдағы әйгілі француз жазушысы, әлем оқырмандарын әлі күнге дейін шабыттандырып келе жатқан бай әдеби мұра қалдырды. Оның терең психологиялық ойлар мен кейіпкерлердің жарқын бейнелеріне толы романдары классикалық әдебиеттің эталонына айналды. Алайда, оның өмірінде ерекше қырларын ашатын таңғаларлық деректер жетерлік. Сіз оның даңққа жету жолы қаншалықты қиын әрі қызықты болғанын білмеуіңіз мүмкін. Стендальдің ерекше әлеміне саяхат жасап, оның өміріндегі қызықты деректермен танысайық.
- Стендальдың шын есімі — Мари-Анри Бейль. Ол псевдонимін неміс қаласы Штендальдың құрметіне алған. Бұл қала әйгілі тарихшы Иоганн Винкельманның отаны болған, және Стендаль оның еңбектеріне тәнті еді.
- Стендаль көптеген талантқа ие болған. Жазушы болмас бұрын, ол француз армиясында қызмет етіп, Наполеонның жорықтарына қатысып, Маренго шайқасының куәсі болған. Бұл әскери оқиғалар оның әдеби стилі мен тақырып таңдауына қатты әсер етті.
- Жас кезінде Стендаль актер болуды армандаған. Бірақ оның арманы орындалмады, сондықтан ол өзін әдебиетте табуға тырысты. Оның алғашқы шығармалары көпшілікке байқалмағанымен, ол өз қабілетіне сенуден бас тартпады.
- Стендаль өнердің үлкен жанкүйері болған. Ол Италияға жиі саяхат жасап, сурет өнерін, сәулет пен музыканы зерттеген. Оның Италия мәдениетіне деген сүйіспеншілігі көптеген шығармаларында, әсіресе «Қызыл мен қара» романында көрініс тапты.
- Стендаль әйелдерге деген махаббатымен ерекшеленген. Ол жиі әрі шынайы ғашық болатын, бірақ оның махаббаты көбіне жауапсыз қалатын. Бұл сезімдерін ол әдеби кейіпкерлері арқылы керемет жеткізе білді.
- Стендаль Францияның Чивитавеккья атты итальян қаласындағы консулы болған. Бұл жұмыс оған көптеген сюжеттердің көзі болғанымен, өзі үшін тартымды болмаған. Ол бұл қызметті тек күнкөріс көзі ретінде қабылдады.
- Жазушы ерекше жазу жылдамдығына ие болған. Кейбір романдарын ол бірнеше апта ішінде жазған. Мысалы, «Қызыл мен қара» романы өте қысқа мерзімде жазылғанына қарамастан, терең мағынасы таңғалдырады.
- Стендаль әдебиеттегі реализм күшіне сенген. Ол өмірді боямасыз, шынайы күйінде көрсеткісі келді. Оның кейіпкерлері күрделі әрі көпқырлы болғандықтан, оның шығармалары бірегейлікке ие болды.
- Стендальдің «Қызыл мен қара» атты ең танымал романы психологиялық роман жанрының ізашары саналады. Жазушы кейіпкерлерінің ішкі қақтығыстарын бейнелеуде ерекше шеберлік танытқан, бұл оның заманы үшін жаңашылдық болды.
- Стендаль махаббат пен адам сезімдері туралы көп жазған. Оның бұл тақырыпқа арналған «Махаббат туралы» атты трактатында махаббаттың пайда болуын түсіндіретін «кристаллизация» теориясы ұсынылған.
- Жазушы замандастары арасында өзінің тапқырлығы мен әзілқойлығымен танымал болған. Ол иронияны жақсы көретін және оны шығармаларында жиі қолданған. Қазіргі күнге дейін сақталған хаттары оның өткір ақылы мен сарказмға толы стилін көрсетеді.
- Стендаль өмірінің соңғы жылдарында депрессиядан зардап шеккен. Ол жиі жалғыздыққа және айналасындағы адамдардың оны түсінбеуіне шағымданған. Дегенмен, бұл қиындықтар оған өзінің ең маңызды шығармаларын жазуға кедергі болмады.
- Стендальдің әдеби мұрасы оның қайтыс болғаннан кейін ғана мойындалды. Оның кітаптары тірі кезінде үлкен танымалдыққа ие болмағанымен, кейінірек ол әлем әдебиетінің классигіне айналды. Бүгінде оның шығармалары мектептер мен университеттерде оқытылады.
- Стендаль өзінің шығармаларында ар-намыс пен амбиция тақырыптарын жиі қозғаған. Оның кейіпкерлері, мысалы, Жюльен Сорель, кез келген жолмен табысқа жетуді көздеген. Бұл тақырыптар оның романдарын көптеген ұрпаққа жақын әрі түсінікті еткен.
- Стендаль артында бай эпистолярлық мұра қалдырды. Оның достары мен туыстарына жазған хаттары оның жеке тұлғасын түсіну үшін маңызды дереккөзі болып табылады. Бұл хаттарда ол әдебиет, саясат және өмір туралы ойларымен бөліскен.
Стендаль туралы қызықты деректер бізге тек талантты жазушыны ғана емес, сонымен қатар бай ішкі әлемі бар адамды да ашады. Оның жарқын бейнелер мен терең ойларға толы шығармашылығы оқырмандарды шабыттандыруда жалғаса бермек. Ол барлық қиындықтарға қарамастан, әдебиет тарихында өзіндік орнын таба алды және оның шығармалары адам сезімдері мен шынайылықтың белгісі ретінде саналады. Стендальдің еңбектері — қайта-қайта оралып оқуға тұрарлық нағыз қазына.
