Намиб – Жер бетіндегі ең көне және ең ерекше шөлдердің бірі. Оның табиғаты адамды таңғалдырады: қызыл құм төбелер, тасты жазықтар мен Атлант мұхитының тұманды жағалауы өзара үйлесіп, бейне бір өзге ғаламның көрінісіндей әсер қалдырады. Осындай қатал ортада өмір сүріп жатқан өсімдіктер мен жануарлар табиғаттың таңғаларлық бейімделу қабілетін көрсетеді. Бұл шөл табиғаттың тепе-теңдігін, төзімділігін және тіршілік күшін айқын дәлелдейді. Төменде сіз білмеуіңіз мүмкін болған Намиб туралы қызықты деректер берілген.
- Намиб – Жер шарындағы ең көне шөл болып саналады. Ғалымдардың болжамынша, оның жасы 55 миллион жылдан асады. Осы уақыт ішінде аймақтың климаты айтарлықтай өзгермеген, сондықтан Намиб табиғи эволюцияны зерттеудің бірегей үлгісі болып табылады.
- Намиб шөлінің аумағы шамамен 81 мың шаршы шақырымды құрайды. Ол Атлант мұхитының бойымен Анголаның оңтүстігінен Оңтүстік Африканың солтүстігіне дейін екі мың шақырымнан астам қашықтыққа созылып жатыр. Мұхит пен шөлдің осындай көршілестігі ғажайып табиғи контраст тудырады.
- “Намиб” атауы нама халқының тілінен шыққан және “ештеңе жоқ жер” дегенді білдіреді. Алайда бұл шөл мүлде бос емес — мұнда ұсақ қоңыздардан бастап антилопалар мен шакалдарға дейінгі түрлі тіршілік иелері өмір сүреді.
- Намибтің ең танымал ерекшелігі – қызыл түсті құм төбелері. Олардың түсі құрамындағы темір тотығының әсерінен қызыл және күлгін реңктерге боялады. Кейбір дюналардың биіктігі 300 метрден асып, әлемдегі ең биік құм төбелердің қатарына кіреді.
- Бұл шөлде жауын-шашын өте сирек жауады. Кейде жаңбыр бірнеше жыл бойы мүлде болмайды. Негізгі ылғал көзі – Атлант мұхитынан келетін қалың тұман. Сол тұманның арқасында көптеген өсімдік пен жәндік тіршілігін жалғастыра алады.
- Намибтің ең әйгілі өсімдігі – велвичия. Ол екі ұзын жапырақтан тұрады, жапырақтары уақыт өте келе ширатылып, тозған таспа сияқты пішін алады. Кейбір велвичиялар 1500 жылға дейін өмір сүріп, шөлдің өміршеңдігінің символына айналған.
- Бұл шөлде ерекше қоңыз тіршілік етеді, ол ауадан ылғал жинай алады. Қоңыз денесін еңкейтіп, тұман тамшыларын аузына бағыттайды. Табиғаттың бұл тәсілі кейін ғалымдарға ауадағы суды жинауға арналған технологияларды жасауға шабыт берген.
- Намибия жағалауында Сүйектер жағалауы деп аталатын әйгілі аймақ бар. Ол осылай аталған себебі – ғасырлар бойы көптеген кемелер осы маңда апатқа ұшыраған. Қатты жел, қалың тұман және қауіпті ағыстар теңізшілерге бағыт табуды қиындатқан.
- Намиб шөлінде орикстер, сурикаттар, шөл пілдері және арыстандар сияқты жануарлар мекендейді. Шөлдегі арыстандар ерекше бейімделген — олар ұзақ уақыт су ішпей тіршілік етіп, жем іздеп ондаған шақырым жүре алады.
- Шөлдің ең танымал бөлігі – Намиб-Науклуфт ұлттық паркі. Бұл Намибиядағы ең үлкен қорық, оның аумағында қызыл дюналар мен тау жоталары орналасқан. Мұнда Соссусвлей алқабы бар, ол ақ тұзды жазықтары мен қызыл құм төбелері арқылы әлемге танымал.
- Намибтің құмы өте ұсақ әрі ежелгі. Жел оның түйіршіктерін ұзақ қашықтықтарға тасып, дюналардың пішінін біртіндеп өзгертеді. Осылайша шөлдің беткі қабаты үнемі қозғалыста болып, табиғи өрнектер түзіледі.
- Қатал климатқа қарамастан, Намибте шамамен екі жүзге жуық құс түрі мекендейді. Кейбірі маусымдық көші-қон кезінде келеді, ал басқалары тұрақты өмір сүреді. Әсіресе, тұзды көлдерде фламинго мен пеликан көп кездеседі.
- Намиб аймақтың климатында маңызды рөл атқарады. Ол ылғалды ауа массаларының ішкі құрлыққа өтуіне тосқауыл қояды. Сол себепті Намибияның орталық бөлігі құрғақ болып қалса, жағалау жиі тұманмен жабылады.
- Шөл аумағында ежелгі Куисеб өзенінің арнасы бар. Қазіргі уақытта ол тек сирек болатын жаңбыр кезінде ғана толады, бірақ құрғақ арнасы көптеген жануарлар үшін маңызды мекен.
- Намибтің солтүстігінде “фея шеңберлері” деп аталатын ерекше құбылыс бар. Бұл – шеңбер тәрізді өсімдіксіз жерлер. Ғалымдар олардың пайда болуын термиттердің әрекеті мен өсімдіктердің ылғал үшін бәсекесімен байланыстырады.
- Күндізгі уақытта температура 45 градус Цельсийден асып, түнде нөлден төмен түседі. Мұндай айырмашылық ауа құрғақтығы мен бұлтсыз аспанның салдарынан болады. Осы күрделі жағдайларға бейімделу шөл жануарлары мен өсімдіктерінің ерекше қасиеті.
- Намиб – Жердегі ең аз қоныстанған аймақтардың бірі. Мұнда адамдар аз өмір сүреді және көбіне көшпелі өмір салтын ұстанады. Жергілікті халық үшін құм, жел және су қасиетті мағынаға ие, ал шөл туралы көптеген аңыздар рухтармен байланысты.
- Намиб көптеген кинофильмдердің түсірілім орны болған. Мұнда “Жол қаһары”, “2001: Ғарыштық одиссея” сияқты танымал картиналар түсірілген. Кинематографтар бұл жерді жарықтың тазалығы мен пейзаждың ерекше көрінісі үшін бағалайды.
- Сирек жауын кезінде Намиб керемет көрініске енеді. Бірнеше апта бойы құм арасынан гүлдер мен жасыл өсімдіктер өсіп шығып, шөл гүлденіп кетеді. Бұл құбылыс қысқа мерзімге созылса да, көзбен көрген адамға ұмытылмас әсер қалдырады.
- Намиб пайдалы қазбаларға бай. Мұнда уран, мыс, вольфрам және басқа минералдар өндіріледі. Алайда экожүйеге зиян келтірмеу үшін бұл қызмет түрі қатаң бақыланады.
- Намибтің жер бедері ерекше. Мұнда ежелгі өзен арналары мен жел әрекетінен жаңадан қалыптасқан құм төбелер қатар өмір сүреді. Бұл аймақ геологиялық тұрғыдан да өте құнды.
- Шөлдің табиғи тыныштығы ерекше сезім тудырады. Кей жерлерде желдің дыбысы мен өзіңнің тынысыңнан басқа ештеңе естілмейді. Осы себепті ғалымдар мұнда адам психикасына әсер ететін үнсіздік феноменін зерттейді.
- Намибияның кейбір бөліктері ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұралар тізіміне енгізілген. Солардың бірі – Скелетон-Кост қорығы, ол апатқа ұшыраған кемелері мен биік құм төбелері арқылы танымал.
Намиб шөлі – жай ғана құм теңізі емес, ол – тіршіліктің төзімділігін дәлелдейтін ғажайып әлем. Намиб туралы қызықты деректер табиғаттың кез келген ортада өмір сүре алатынын көрсетеді. Бұл аймақ бізге үндестік пен сабырдың, сондай-ақ өмірге бейімделудің құнын ұғындырады. Осындай мекендер арқылы Жердің нағыз сұлулығы мен күшін терең сезінуге болады.
