Мария Кюри — радиоактивтілікті зерттеу арқылы ғылымда төңкеріс жасаған, әрі әйелдердің ғылымдағы орнын кеңейткен әлемге танымал ғалым. Ол тек ерекше зерттеуші ғана емес, сонымен қатар ғылым жолында көптеген кедергілерді еңсерген табанды тұлға болды. Оның өмірі мен ғылыми еңбегі бүгінге дейін миллиондаған адамға шабыт сыйлап келеді. Төменде сіз білмеуі мүмкін Мария Кюри туралы қызықты және танымдық деректер берілген.
- Мария Кюри — Нобель сыйлығын алған алғашқы әйел және тарихта екі түрлі ғылыми салада Нобель сыйлығын алған жалғыз адам. Ол 1903 жылы физикадан, 1911 жылы химиядан осы беделді марапатқа ие болды. Бұл оның ғылымға деген жанкешті еңбегін және көпсалалы дарынын дәлелдейді.
- Оның шын аты — Мария Склодовская, ол бұрынғы Ресей империясының құрамындағы Варшавада дүниеге келген. Әйелдерге университетте оқуға тыйым салынған заманда ол жасырын түрде білім алып, өзін-өзі оқытты. 1891 жылы ол Парижге көшіп, Сорбонна университетін үздік бітірді.
- Ол жұбайы Пьер Кюримен бірге екі жаңа химиялық элемент — полоний мен радийді ашты. Полонийді ол отаны Польшаның құрметіне атады, бұл оның ұлтжандылығын көрсетті. Бұл элементтер ядролық физиканың және медицина саласындағы көптеген жаңалықтардың негізіне айналды.
- Ол радиоактивтіліктің табиғатын терең зерттеп, оның химиялық реакция емес, атомның ішкі қасиеті екенін дәлелдеді. Бұл түсінік сол кездегі физика ілімін түбегейлі өзгертті. Терминді алғаш Анри Беккерель қолданғанымен, Кюридің еңбектері бұл саланы жүйелі ғылым ретінде қалыптастырды.
- Ол радиоактивті заттармен ешқандай қорғаныссыз жұмыс істеді, өйткені сол кезде радиацияның зияны белгісіз еді. Оның зертханалық жазбалары бүгінгі күні де радиоактивті болып саналады, оларды тек арнайы қорғаныс киіммен көруге болады. Ұзақ уақыт радиациямен байланыста болу оның денсаулығына қатты әсер етті.
- Мария Кюри ғылымды тек теорияда емес, практикада да қолданды. Бірінші дүниежүзілік соғыс кезінде ол майдан даласына жылжымалы рентген аппараттарын ұйымдастырып, жараланған сарбаздардың өмірін құтқаруға атсалысты. Ол медбикелерге өзі үйретіп, алдыңғы шепте жұмыс істеді.
- Күйеуі қайтыс болғаннан кейін ол Сорбонна университетінде профессор атанған алғашқы әйел болды. Оның дәрістері үлкен қызығушылықпен тыңдалды, ол сонымен қатар ғылыми жұмыстарын жалғастырып отырды. Бұл әйелдердің жоғары білім мен ғылымға жолын ашқан тарихи оқиға болды.
- 1932 жылы ол Варшавада Радий институтын ашты, бұл онкологиялық ауруларды зерттеудегі жетекші орталықтардың біріне айналды. Ол Францияда өмір сүрсе де, Польшадағы ғылымды дамытуға белсенді қатысып отырды. Оның қызы Ирен Жолио-Кюри де Нобель сыйлығын алып, анасының ісін жалғастырды.
- Ол атақ пен байлықтан бас тартып, ғылыми жаңалықтарды патенттемеген. Оның ойынша, ғылым бүкіл адамзаттың ортақ игілігі болуы тиіс. Тіпті Нобель сыйлығы мен халықаралық танымға ие бола тұра, ол қарапайым өмір сүрді.
- Оның ғылыми еңбектерін замандас ер-ғалымдар да жоғары бағалады, бірақ Франция ғылым академиясына мүшелікке қабылданбады. Бұл қоғамда қызу пікірталас тудырды және кейін бұл шешім әділетсіз деп танылды. Әйтсе де, ол Франция медицина академиясының мүшесі болды.
- Оның құрметіне радиоактивтіліктің өлшем бірлігі — кюри деп аталады. Сонымен қатар оның есімімен 96-ншы химиялық элемент — кюрий аталған, ол Мария қайтыс болғаннан кейін ашылған. Бұл оның ғылымдағы орны мен әсерінің ауқымын көрсетеді.
- Ол денсаулығы күрт нашарлап кетсе де, өмірінің соңына дейін ғылыми жұмыстарын тоқтатпады. Ол 1934 жылы ұзаққа созылған анемиядан қайтыс болды, бұл ауру ұзақ уақыт радиацияға ұшыраудың салдары болды. Кейін оның сүйегі Париждегі Пантеонға, ұлы тұлғалар жерленетін жерге қайта жерленді.
- Оның өмір жолы — ғылымға адалдықтың, жанкештіліктің және әйел затының рухани қуатының символына айналды. Оның өмірі көптеген жазушыларға, режиссерлерге және суретшілерге шабыт берген. Бүгінде де оның есімі ғылым мен қоғамда зор құрметке ие.
Бұл таңғажайып деректер Мария Кюридің тек ұлы ғалым емес, сондай-ақ адамзатқа пайда әкелуге тырысқан ерекше тұлға болғанын дәлелдейді. Оның өмірі табандылық пен адалдықтың үлгісі болып, келесі ұрпақ зерттеушілеріне жол көрсетіп келеді. Кюридің мұрасы медицина, білім және ғылым саласында әлі күнге дейін жалғасып жатыр. Сіз бұған дейін оның өркендеу жолының осыншалық ауқымды болғанын білмеген боларсыз.
