Мантаскаттар – мұхиттағы ең әсем әрі әсерлі жаратылыстардың бірі. Олар су астында қанаттарын жайып, еркін қалықтап жүргендей қозғалады, сондықтан көптеген адамдар оларды теңіз перілері немесе тыныш алыптар деп атайды. Бұл жануарлар тек сыртқы келбетімен ғана емес, сонымен қатар жоғары интеллектісімен, күрделі әлеуметтік мінез-құлқымен және экожүйедегі ерекше рөлімен танымал. Бұл мақалада сіз бұрын білмеуі мүмкін қызықты фактілер, таңғаларлық мәліметтер және танымдық деректер ұсынылады. Олар мантаскаттардың әлемін тереңірек түсінуге көмектеседі.
- Мантаскаттар барлық скат түрлерінің ішінде ең ірісі болып саналады. Олардың қанаттарының аралығы жеті метрден асып, салмағы бірнеше жүз килограммға жетуі мүмкін. Осындай ірі денесіне қарамастан, олар суда өте жеңіл, нәзік және үнсіз қозғалады. Қозғалыстары қанат қағып ұшқан құсты еске салады.
- Мантаскаттарда басқа кейбір скаттарда кездесетін улы шаншау болмайды. Олар адамдарға еш қауіпті емес және агрессия көрсетті деген жағдайлар тіркелмеген. Сондықтан оларды мұхиттың мейірімді алыптары деп атайды. Тіпті адамдар олармен бірге еш қиындықсыз жүзе алады.
- Мантаскаттар планктон және ұсақ теңіз ағзаларымен қоректенеді. Олар жүзіп бара жатып суды аузынан өткізіп, жіңішке сүзгі арқылы ұсақ бөлшектерді ұстап қалады. Сол себепті олар үнемі қозғалыста болуы керек. Қоректену үрдісі өте жай және тыныш көрінеді.
- Мантаскаттардың миы дене көлеміне шаққанда барлық балықтар арасындағы ең үлкені. Ми құрылымы күрделі болғандықтан, олар айналаны есте сақтай алады, басқа дараларды таниды және жаңа нәрсеге қызығушылық танытады. Ғалымдар манталардың сүңгуірлерге жақындап, оларды бақылаған жағдайларын байқаған. Бұл олардың жоғары деңгейдегі интеллектке ие екенін дәлелдейді.
- Мантаскаттар ұзақ қашықтыққа көше алады. Олар мұхиттың әртүрлі аймақтарына планктон көп болатын су қабаттарын іздеп миграция жасайды. Бұл көші-қон су температурасы мен ағыстарға байланысты. Кейде олардың жүріп өтетін жолы мыңдаған километрге созылады.
- Мантаскаттар судың бетінен секіре алады. Олар кейде су үстіне көтеріліп, ауада айналып немесе қанаттарымен дыбыс шығарып соққы жасайды. Бұл әрекеттің себебі әлі толық түсіндірілмеген. Ғалымдар мұны қарым-қатынас, паразиттерден арылу немесе эмоцияның көрінісі деп болжайды.
- Әр мантаскаттың құрсағындағы сурет бірегей. Бұл өрнектер адамның саусақ ізі сияқты даралықты көрсетеді. Биологтар осы белгілер арқылы жеке дараларды ұзақ уақыт бақылауға мүмкіндік алады. Бұл популяцияның санын және миграция жолдарын зерттеуге көмектеседі.
- Мантаскаттар бір-бірімен ерекше түрде әрекеттесе алады. Олар әсіресе планктон көп аймақтарда үлкен топ болып жиналады. Топ ішінде олар синхронды қозғалып, су астында билеп жүргендей көрінеді. Бұл көрініс мұхиттағы ең әсем көріністердің бірі болып саналады.
- Мантаскаттар экожүйеде маңызды рөл атқарады. Олар планктон мөлшерін реттеп, теңіз тағамдық тізбегінің тепе-теңдігін сақтауға көмектеседі. Олардың болуы судың экологиялық денсаулығы туралы белгі береді. Егер мантаскаттар жойылса, теңіз экожүйесінде айтарлықтай өзгерістер болуы мүмкін.
- Мантаскаттардың буаздық кезеңі ұзақ уақытқа созылады. Ұрпақ өрбітуіне бір жылдан астам уақыт кетеді. Әдетте бір ғана бала дүниеге келеді және ол туғаннан кейін бірден өздігінен жүзе алады. Анасы біраз уақыт баласына қамқорлық жасайды, одан кейін ол дербес өмір сүреді.
- Мантаскаттардың өмір сүру ұзақтығы шамамен 40 жылға дейін жетеді. Бұл олардың мекендейтін ортасына, қауіп деңгейіне және қорек мөлшеріне байланысты. Табиғатта олар жыртқыштарға және адам әрекеттеріне тап болуы мүмкін. Сондықтан көптеген елдерде мантаскаттарды қорғау бағдарламалары жүргізілуде.
- Мантаскаттарға ең үлкен қауіп – адам әрекеті. Оларды дәстүрлі медицинада қолданылатын дене бөліктері үшін аулауға тырысатындар бар. Сонымен қатар олар жиі балық аулау торларына түсіп қалады. Мұхиттың ластануы да олардың санын азайтып жатыр.
Мантаскаттар – мұхиттың керемет және сұлу тұрғындары, олар тыныштықты, үйлесімділікті және табиғи теңгерімді білдіреді. Оларға қарап отырып, адам табиғаттың қаншалықты нәзік және құнды екенін терең сезіне алады. Бұл тіршілік иелерін қорғау арқылы біз бүкіл мұхит экожүйесін сақтаймыз. Мантаскаттарды зерттеу және қорғау бізге теңіз әлемінің таңғаларлық байлығын түсінуге көмектеседі.
