Гроттар — бұл табиғи жер асты қуыслары, олар тау жыныстарының су арқылы эрозиясы мен ерігіп, бұзылу нәтижесінде пайда болады. Гроттар түрлі пішінде және көлемде болуы мүмкін, кішкентай үңгірлерден алып жер асты жүйелеріне дейін. Олардың көбісі тарихи, мәдени немесе ғылыми маңызына ие, оларды жиі зерттеулер, туризм немесе тіпті адамдар мен жануарлар үшін паналау орны ретінде пайдаланады. Гроттар көптеген құпияларды сақтайды, және оларды зерттеу табиғаттың қызықты ерекшеліктерін ашуға мүмкіндік береді. Төменде гроттар туралы сіз білмеген бірнеше захватывающие деректер берілген.
- Гроттар негізінен карсттық аудандарда пайда болады, мұнда әктастар сияқты жыныстар су арқылы еріп, бұзылады. Бұл процес барысында жер асты өзендері, сталактиттер, сталагмиттер және басқа да қызықты құрылымдар пайда болады. Бұл процесс мыңдаған немесе миллиондаған жылдар бойы жүреді, нәтижесінде таңғажайып жер асты ландшафтары қалыптасады.
- Әлемдегі ең үлкен әрі терең гроттардың бірі — Австралиядағы «Верхняя» үңгірі. Оның тереңдігі 508 метрге жетеді, ұзындығы болса 10 километрден асады. Бұл үңгір үлкен карсттық жүйенің бөлігі болып табылады және өзінің сұлулығы мен көлемімен таңғалдырады.
- Гроттарда таңғажайып экожүйелер қалыптасуы мүмкін. Мысалы, кейбір үңгірлерде тек осы жерде ғана тіршілік ететін ерекше жануарлар мен өсімдіктер дамиды. Мұндай мысалдардың бірі — жарықтан қорқатын жәндіктер, олар тек қараңғы жер асты жүйелерінде тіршілік ете алады.
- Көптеген үңгірлерде сталактиттер мен сталагмиттер болады — бұл минералдардың су арқылы шөгінуінен пайда болатын табиғи құрылымдар. Сталактиттер үңгірдің төбесінен өссе, сталагмиттер еденнен өсе бастайды. Кейде бұл құрылымдар бірігіп, алып бағаналарға айналады, олар табиғаттың ең әсерлі формаларының бірі болып табылады.
- Кейбір гроттар тарихи тұрғыдан маңызды болып табылады. Олар ежелгі адамдар үшін маңызды орындар болған, және көптеген осындай үңгірлерде палеолиттік кезеңге жататын жартасты суреттер табылған, олар адамзат өркениетінің алғашқы кезеңдерін зерттеуге мүмкіндік береді. Мысалы, Франциядағы Ласко үңгірлерінде 17 000–20 000 жыл бұрынғы суреттер бар.
- Гроттар суға арналған табиғи резервуарлар ретінде де қызмет ете алады. Кейбір жер асты жүйелерінде жер асты көлдері мен өзендер бар, олар көп мөлшерде суды ұстап тұрады. Бұл әсіресе су ресурстары шектеулі аймақтарда маңызды болып табылады, ал жер асты су көздері тұщы сумен қамтамасыз ету үшін пайдаланылады.
- Гроттар ғылыми зерттеулер жүргізу үшін де пайдаланылады, әсіресе геология мен палеонтология саласында. Мысалы, үңгірлерде ежелгі жыныстарды, қазбаларды және тіпті миллиондаған жылдар бұрын тіршілік еткен микробтарды зерттеуге болады.
- Әлемдегі ең үлкен жер асты үңгірі — АҚШ-тағы «Фарли» үңгірі, оның ұзындығы 640 километрден асады. Бұл үлкен жер асты жүйесі мыңдаған туристерді тартады, сонымен қатар гидрология және геология саласында зерттеулер жүргізу үшін қолданылады.
- Көптеген үңгірлер ерекше акустикасымен танымал. Белгілі болғандай, кейбір үңгірлер дыбысты күшейтіп, оларды табиғи музыкалық аспаптарға айналдырады. Мұндай үңгірлерде концерттер мен қойылымдар өткізу дәстүрі қалыптасқан, мұнда дыбыс атмосфераны ерекше әрі таңғажайып етеді.
- Бірқатар елдерде жер асты туристік маршруттары бар, олар келушілерге үңгірлер мен гроттарды зерттеуге мүмкіндік береді. Мұндай орындардың бірі — Испаниядағы Лур үңгірі жүйесі, ол өзінің сталактиттері мен сталагмиттерімен танымал, бұл табиғи құрылымдар таңғажайып пішіндер құрайды.
- Ең әсерлі гроттардың бірі Италияда орналасқан, әсіресе Капри аралындағы «Грота Аззурра» үңгірі. Бұл үңгір өзінің тамаша көк су түсімен белгілі, оны судағы ерекше жарық сәулелері құрайды, олар кішігірім тесік арқылы өтеді.
- Гроттар сонымен қатар мәдени маңызы бар орындар болып табылады. Кейбір үңгірлерде діни ғұрыптар немесе мерекелер өткізіледі, әсіресе бұл дәстүрлер көне уақыттан бері сақталған елдерде. Кейбір мәдениеттерде үңгірлер қасиетті орындар болып саналған және адамдар осында медитация жасап, дұға еткен.
- Кейбір гроттарда жер асты көлдері бар, олардың суы ерекше түспен ғана емес, химиялық құрамымен де ерекшеленеді. Мысалы, Мексика үңгірлерінде сероводород деңгейі жоғары көлдер кездеседі, бұл адамдар үшін қауіпті жағдайларды туғызады, бірақ бұл орта белгілі бір тірі ағзалар үшін өмір сүру ортасы болып табылады.
- Кейбір гроттар су астындағы зерттеулер үшін мүмкіндіктер береді. Кариб теңізіндегі пещералар сияқты су астындағы үңгірлер — бұл жердің ең зерттелмеген жерлерінің бірі. Олар зерттеушілер үшін үлкен лабиринт болып табылады, олар жер асты сулары мен экожүйелерін зерттейді.
- Белгілі, кейбір гроттар арнайы туризм үшін мүмкіндіктер береді, әсіресе спелеологтар мен сүңгуірлер үшін. Мұндай үңгірлерде ерекше минералдар, жер асты құрылымдары мен ежелгі карсттық пішіндер бар, бұл оларды әлемнің әртүрлі түкпірлерінен келген авантюристер мен ғалымдарды тартады.
Бұл қызықты деректер гроттар туралы бізге жер асты әлемінің қаншалықты таңғажайып әрі күрделі екенін көрсетеді. Осы табиғи құрылымдарды зерттеу арқылы біз тек Жердің геологиялық тарихы туралы ғана емес, сондай-ақ жер асты әлемінің ерекше сұлулығын да көреміз. Қызықты фактілер гроттардың ғылым мен туризм үшін қаншалықты маңызды екендігін және олардың мәдени мұрамыздың бөлігі екенін көрсетеді. Гроттар — тек зерттеу ғана емес, сондай-ақ бізді таңғалдыратын табиғаттың бір бөлігі.
