Гренланд теңізі Солтүстік Атлантиканың ең қатал әрі ең ерекше су айдындарының бірі болып саналады. Ол жаһандық климаттың қалыптасуына, мұхит циркуляциясына және Арктика экожүйесінің тепе-теңдігіне зор әсер етеді. Бұл аймақ туралы қызықты деректер оның табиғи ерекшеліктерін, географиялық маңызын және ғылыми құндылығын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Теңіз Арктиканың жабайы табиғатын, бай теңіз тіршілігін және күрделі ауа райын біріктіретін ерекше өңір болып табылады. Төменде осы ерекше теңіз жайында сіз біле бермейтін мәліметтер жинақталған.
- Гренланд теңізі Гренландия мен Шпицберген архипелағының арасында орналасып, Солтүстік Атлантикадағы маңызды су дәлізін құрайды. Оның географиялық орны Арктика мен ашық мұхит арасындағы су алмасуда ерекше рөл атқарады. Бұл жерде суық арктикалық және жылы атлантикалық ағындар тоғысады. Мұндай өзара әрекет аймақта ерекше температуралық орта қалыптастырады.
- Теңіз бүкіл дүниежүзілік мұхитқа таралатын терең сулардың негізгі түзілу аймақтарының бірі саналады. Суық беткі қабаттар төмен қарай батқанда, жаһандық циркуляция басталады және ол планетаның климаттық тепе-теңдігіне ықпал етеді. Бұл процесс алыс аймақтардың температурасын реттеуге көмектеседі. Гренланд теңізі мұхиттық жүйенің маңызды қозғалтқышы ретінде бағаланады.
- Қыста теңіздің үлкен бөлігі мұз кентімен жабылады және оның пішіні жел мен температураға байланысты өзгеріп отырады. Мұз жамылғысы теңіз көлігіне және экологиялық жағдайларға әсер етеді. Ол көптеген арктикалық ағзалардың тіршілік ортасы болып табылады. Мұз динамикасы ғылыми зерттеулердің негізгі бағыттарының бірі.
- Теңіздің орталық бөлігінде тереңдігі 4000 метрден асатын Гренланд шұңғымасы орналасқан. Мұндай терең аймақтарда көне теңіз шөгінділері жиналған. Олар климат тарихын қайта қалпына келтіруге мүмкіндік береді. Бұл материалдар теңіз экожүйелерінің эволюциясын зерттеуде де құнды.
- Теңіздегі су ағындары күрделі жүйе құрайды және олар әртүрлі ағзалардың тіршілік етуіне жағдай жасайды. Суық Шығыс Гренланд ағысы Арктикадан мұзды сулар әкеледі. Атлантикадан келетін ағындар аймақтың климатын жұмсартады. Осы ағындардың өзара әрекеті жоғары биологиялық өнімділікті қамтамасыз етеді.
- Гренланд теңізінде көптеген теңіз сүтқоректілері мекендейді, олардың қатарында итбалықтар, морждар және киттер бар. Бұл жануарлар мұздың жағдайы мен қорек қорының молдығына тәуелді. Олардың маусымдық қозғалыстары Солтүстік Атлантика экожүйесінің маңызды бөлігі болып табылады. Осы жануарларды бақылау арктикалық табиғаттағы өзгерістерді түсінуге көмектеседі.
- Теңіздегі ерекше құбылыстардың бірі — Гренландия жағалауынан жылжитын айсбергтер. Олар мұздық массивтер жарылғанда пайда болады және ұзақ уақыт бойы су бетінде сақталады. Айсбергтер теңіз навигациясы үшін қауіпті болып саналады. Олардың мөлшері мен саны климаттың өзгерісін анықтауға мүмкіндік береді.
- Гренланд теңізі солтүстік аймақтардағы маңызды балық аулау орталығы болып табылады. Бұл жерде треска, майшабақ және басқа да бағалы балық түрлері ауланады. Балық қоры жағалаудағы мемлекеттердің экономикасы үшін маңызды. Осы ресурстарды сақтау экологтар үшін басты міндеттердің бірі.
- Теңіз океанографиялық зерттеулердің негізгі нысандарының бірі ретінде танылды. Ғалымдар су айналымын, температура мен тұздылық өзгерістерін, сондай-ақ биологиялық процестерді зерттейді. Мұндай зерттеулер климаттық өзгерістерді болжауға мүмкіндік береді. Гренланд теңізі табиғи зертхананың рөлін атқарады.
- Теңіз Еуропаның ауа райына әсер етеді, себебі оның беткі суларының температурасы атмосфералық процестерді өзгерте алады. Су температурасының ауытқуы жел режиміне, жауын-шашын мөлшеріне және қысқы ауа температурасына ықпал етеді. Бұл әсер жанама болса да, айтарлықтай маңызды. Осы себептен Гренланд теңізін метеорологтар мұқият бақылайды.
- Теңізде фитопланктонның маусымдық гүлденуі байқалады және ол теңіздегі қоректік тізбектің негізін құрайды. Фитопланктон күн энергиясын органикалық затқа айналдырады. Ол көптеген теңіз организмдеріне негізгі азық көзі қызметін атқарады. Бұл табиғи құбылыс экожүйенің қалпына келуіне мүмкіндік береді.
- Гренланд теңізінің геологиялық құрылымы күрделі, өйткені ол тектоникалық белсенді аймақта орналасқан. Теңіз түбі рифт жүйелерінен, суасты жоталарынан және шөгінді қабаттардан тұрады. Тектоникалық процестер теңіз рельефінің қалыптасуына әсер етеді. Бұл құрылым геологтар үшін ерекше қызығушылық тудырады.
- Аймақ Арктиканың кең тундра белдеуімен шектеседі, сондықтан мұнда табиғи жағдайлар өте қатал. Күшті желдер, төмен температуралар және ұзақ полярлық түн басым. Мұндай жағдайлар ерекше табиғи көріністер қалыптастырады. Теңіз Арктиканың қатаң, бірақ тартымды бейнесін көрсетеді.
- Гренланд теңізі жиі дауылдармен және желдің кенет өзгерістерімен ерекшеленеді. Бұл жағдайлар теңізде жүзуді қиын әрі қауіпті етеді. Кеме жүргізушілеріне дәл болжамдар мен жоғары кәсіби дайындық қажет. Ауа райының тұрақсыздығы теңізге драмалық сипат береді.
- Теңіз түбіндегі шөгінділер Жердің көне климаттық тарихы туралы мәлімет сақтайды. Олар вулканизм, температура ауытқуы және биологиялық процестердің даму кезеңдері жөнінде ақпарат береді. Мұндай деректер мұхит эволюциясын толық түсінуге мүмкіндік береді. Гренланд теңізі ғылыми тұрғыдан аса құнды аймақ болып саналады.
Гренланд теңізі жаһандық экожүйеде ерекше орын алады және климаттық, биологиялық әрі геофизикалық процестерге үлкен әсер етеді. Бұл қызықты деректер оның табиғи маңызын терең түсінуге жол ашады. Теңіз өз қуатымен, қатал табиғатымен және ғылыми тұрғыдан маңызды ерекшеліктерімен таңқалдырады. Ол әлі де көптеген зерттеулердің басты нысаны болып қала береді.
