Керік — Жер бетіндегі ең танымал әрі ерекше жануарлардың бірі. Оның өте ұзын мойны, сымбатты жүрісі және байсалды мінезі балаларды да, ересектерді де қызықтырады. Керік — африкалық саваннаның символы және өзіне тән анатомиясы мен мінез-құлқы бар табиғаттың тамаша туындысы. Бұл мақалада сіз бұрын білмеуі мүмкін қызықты әрі танымдық деректермен танысасыз.
- Керік — Жер бетіндегі ең биік құрлық жануары. Ересек еркек керіктің бойы 5,5 метрден асады, ал ұрғашылары 4,5 метрге дейін жетеді. Бұл биіктіктің басым бөлігі мойынға тиесілі, ол небәрі жеті мойын омыртқасынан тұрады — бұл адаммен бірдей.
- Ұзын мойнына қарамастан, керік суды тек басын иіп іше алмайды. Ол су ішу үшін алдыңғы аяқтарын кең ашып, бүкіл денесін төмен түсіруге мәжбүр болады. Бұл сәтте ол жыртқыштар үшін ең осал күйде болады.
- Керіктің тілі өте ұзын — 45–50 сантиметрге дейін жетеді. Ол осы тілінің көмегімен тікенекті ағаштардың, әсіресе акацияның жапырақтарын оңай жұлып алады. Тілі көбінесе қою күлгін немесе көкшіл реңді, бұл оны күннен қорғайды.
- Керіктердің денесіндегі дақтар сурет сияқты қайталанбайды — бұл адамдардың саусақ іздері секілді. Осы дақтардың көмегімен әр керікті жеке тануға болады. Сонымен қатар, бұл дақтардың астында қан тамырлары орналасқан, олар дене температурасын реттеуге көмектеседі.
- Керік жүрегі өте күшті әрі ауыр — шамамен 11 килограмм. Ол қанды басына дейін жеткізу үшін өте жоғары қысыммен жұмыс істеуі керек. Бұл жануарда қан қысымы адамдікінен екі есе жоғары, бірақ тамырлардың жарылуын болдырмайтын арнайы клапандар бар.
- Керіктер көп жағдайда дыбыс шығармайды, бірақ бұл олардың үнсіз екенін білдірмейді. Олар адамның құлағы ести алмайтын төмен жиіліктегі дыбыстармен бір-бірімен байланыс жасай алады. Бұл дыбыстар алыс қашықтықта да ақпарат жеткізуге көмектеседі.
- Керіктің буаз болу мерзімі шамамен 15 айға созылады. Жаңа туған төлдің бойы екі метрге дейін жетеді және ол туғаннан кейін бірден тұрып кетеді. Төлдер тұрып тұрған ананың аяғының арасынан туады, сондықтан ол жерге шамамен 1,5 метр биіктіктен құлайды.
- Керік еркектері үстемдік үшін мойындарымен соғысады. Олар бір-біріне бастарын сілкіп соғып, мойындарын қару секілді қолданады. Мұндай жекпе-жектер бірнеше минуттан бірнеше сағатқа дейін созылуы мүмкін.
- Керіктер табын болып өмір сүреді, бірақ бұл табындардың құрамы тұрақты емес. Жануарлар еркін жүріп, бір табыннан екіншісіне ауыса береді. Әдетте табындар аналықтар мен төлдерден немесе жас керіктерден тұрады.
- Керік көзінің көру қабілеті өте жақсы, ол жыртқышты алыстан байқай алады. Биік бойының арқасында керіктер саваннадағы өзге жануарлар үшін ескерту қызметін де атқарады. Олар жүрген жерде шабуыл қаупі азаяды.
- Керіктердің тұяғы өте үлкен және берік, олар тек жүруге емес, қорғануға да қажет. Қауіп төнген жағдайда, керік тұяғымен қатты тебуге қабілетті — бұл соққы арыстанды да өлтіруі мүмкін. Бірақ мұндай шабуыл тек төтенше жағдайда ғана болады.
- Керіктер күніне бар болғаны 4–5 сағат ұйықтайды, көбіне тік тұрып. Толыққанды ұйқы бірнеше минутқа ғана созылады және ол көбіне түнде болады. Мұндай қысқа ұйқы олардың үнемі сақ болуына байланысты.
- Ғалымдар бұрын керік бір ғана түр деп есептеген, ал қазір олардың төрт бөлек түрі бар екені белгілі болды. Бұл түрлер генетикалық тұрғыда ерекшеленеді және әртүрлі аймақтарда өмір сүреді. Барлық түрлер жойылып кету қаупінде тұр.
- Ежелгі Мысырда керіктер қасиетті жануар деп саналатын және фрескаларда бейнеленетін. Кейбір перғауындар оларды сарайларында ұстаған. Еуропаға керіктер тек орта ғасырларда жеткен және ерекше тіршілік иесі ретінде танылған.
- Керіктер күнделікті су ішпейді, себебі олар жапырақтардан жеткілікті ылғал алады. Әсіресе жаңбырлы маусымда олар бірнеше күн бойы сусыз жүре алады. Бұл олардың шөлді аймақтарда тіршілік етуге бейімделуінің бір мысалы.
- Керіктер жүгіру кезінде сағатына 60 шақырым жылдамдыққа жете алады. Олар бір жақтағы екі аяғын қатар қозғалтып жүреді, сондықтан олардың жүрісі теңселіп тұрғандай көрінеді. Бұл қозғалыс баяу көрінгенімен, өте тиімді.
- Керіктер бір-бірінің құлағын, мойнын және бетін жалап тазалап, бір-біріне қамқорлық жасайды. Бұл гигиеналық ғана емес, әлеуметтік байланыс орнатудың да тәсілі. Мұндай мінез-құлық табындағы бірлікті нығайтады.
- Тұтқындағы ең ұзақ өмір сүрген керік 30 жылдан астам өмір сүрген. Ал жабайы табиғатта олардың өмір сүру ұзақтығы 20–25 жылды құрайды. Негізгі қауіптер — жыртқыштар, аурулар және адамдардың әрекеті.
Керік — бұл табиғаттың нағыз кереметі, онда нәзіктік пен мықтылық, бейімделгіштік пен сұлулық үйлесім тапқан. Оның ерекше анатомиясы мен мінез-құлқы көптеген зерттеушілердің назарын аударады. Бұл қызықты фактілер сізге керікті жаңа қырынан тануға көмектесті деп сенеміз. Сіз бұрын білмеген жайттардың бәрі осы ұзын мойынды, үнсіз тіршілік иесінің табиғаттағы орнының қаншалықты маңызды екенін көрсетеді.
