Мәнерлеп сырғанау — күш пен нәзіктікті, музыканы және эмоцияны үйлестіретін ең көркем және әсерлі қысқы спорт түрлерінің бірі. Бұл спорт түрі бүкіл әлем бойынша миллиондаған көрерменді баурап алады, себебі мұздағы әрбір өнер көрсету — нағыз миниатюралық қойылым. Сырғанау техникасының артында көптеген жылдық еңбек, шеберлік және төзімділік жатыр. Мәнерлеп сырғанау тарихы жарқын оқиғаларға, рекордтарға және көптеген адам сенгісіз жайттарға толы. Төменде осы ерекше спорт түрі жайлы сіз білуіңіз мүмкін емес қызықты және танымдық деректер жинақталған.
- Мәнерлеп сырғанау қысқы Олимпиада ойындарындағы ең көне спорт түрі болып саналады, ол алғаш рет 1908 жылы Лондонда өткен жазғы Олимпиадада енгізілді. Ал 1924 жылдан бастап ол қысқы Олимпиада бағдарламасына енді.
- Алғашқы конькилер металлдан емес, жануар сүйектерінен жасалған. Олар аяқ киімге қайыс белдіктермен байланып, Скандинавияда бірнеше мың жыл бұрын мұз үстінде қозғалуға қолданылған.
- Қазіргі заманғы мәнерлеп сырғанау конькилерінің алдыңғы бөлігінде арнайы тісшелер болады, олар «тіс» деп аталады. Бұл тісшелер секірулер жасау үшін қажет, бірақ жаңа бастағандар көбінесе осы бөліктен сүрініп кетеді.
- Секірулердің әрқайсысының өз атауы мен орындалу техникасы бар. Ең күрделілері аксель, лутц және флип саналады, ал әр қосымша айналу оларды одан әрі қиындатады.
- Әйелдер арасында алғашқы үш айналымды аксельді жапон спортшысы Мидори Ито 1988 жылы орындаған. Бұл элемент әлі күнге дейін техникалық күрделілігі мен жарақат алу қаупі себебінен сирек орындалады.
- Тарихтағы ең жоғары ұпайды жапондық Юдзуру Ханю алған, ол қысқа және еркін бағдарламада рекорд орнатты. Оның өнер көрсетулері техникалық шеберліктің және көркем жеткізудің эталоны болып саналады.
- Жұптық мәнерлеп сырғанауда әріптестер синхронды қозғалумен қатар, көтерулер, лақтырулар және тіреулер секілді қауіпті элементтер орындайды. Ең әсерлі лақтырулар үш метрден асатын биіктікке жетеді және толық сенімділік пен үйлесімділікті қажет етеді.
- Бұл спорт түрі техникалық қана емес, сонымен бірге көркемдік шеберлікті де бағалайтын сирек спорттардың бірі. Төрешілер тек элементтердің дәлдігін емес, музыкамен үйлесімділікті, хореографияны және эмоционалдық әсерді де есептейді.
- Ән мен музыкалық сүйемелдеу мәнерлеп сырғанауда ерекше рөл атқарады, ал музыка спортшының стиліне сай мұқият таңдалады. Бағдарлама ұзақтығы мен вокал қолдануға қатысты арнайы ережелер бар.
- 2004 жылы мәнерлеп сырғанауда бағалау жүйесі түбегейлі өзгертілді. ISU жүйесі енгізіліп, әр элементке бөлек ұпай беріліп, бағалау әділ әрі ашық бола түсті.
- Мәнерлеп сырғанау костюмдері әдемі ғана емес, сонымен қатар қозғалысты шектемейтін және айналу кезінде қауіпсіз болатындай ыңғайлы болуы қажет. Олар спортшы дене қозғалысын жасырып қоймауы тиіс, өйткені техниканы төреші айқын көруі керек.
- Сайыс өтетін мұз алаңының температурасы, қалыңдығы мен сапасы нақты талаптарға сай болуы қажет. Мұзды арнайы машинамен үнемі тегістеп, қатыру арқылы мінсіз жағдайлар жасалады.
- Кейбір жарыс қатысушылары бар болғаны 5–6 жаста болса да, күрделі элементтерді орындай алады. Көптеген чемпиондар 3–4 жасынан бастап жаттығу жасайды, бұл ерте бастау қажеттігін көрсетеді.
- Бұл спорт бірнеше санаттан тұрады: жеке сырғанау, жұптық сырғанау, мұз үстіндегі билер және командалық жарыстар. Әр санаттың өз ережелері, техникасы және талаптары бар.
- Кейбір спортшылар кәсіби спорттық мансаптан кейін шоу-бизнеске бет бұрады. Олар мұз айдындарындағы шоуларға қатысады, киноға түседі және телешоуларда көрініп, танымалдықтарын сақтап қалады.
- Жаттығулар тек конькимен сырғанаумен шектелмейді, олар балет, акробатика, хореография және күштік дайындықты қамтиды. Бұл спортшыға қажетті икемділік, төзімділік және сахналық көркемдік береді.
- Олимпиада медалі мәнерлеп сырғанауда ерекше құнды, себебі мұндай жарыс төрт жылда бір рет өтеді. Олимпиадада жеңіске жету — кез келген спортшы үшін мансаптағы ең биік жетістік.
- Мұз үстіндегі әйгілі жұптар, мысалы Торвилл мен Дин немесе Вирчу мен Мойр өздерінің ерекше стилі мен қойылымдарымен бүкіл әлемге танылды. Олардың өнері тарихта көркем мұра ретінде қалды.
- Ресей, Жапония, Канада және АҚШ секілді елдерде мәнерлеп сырғанаудың мықты мектептері бар. Бұл елдер халықаралық жарыстарда жиі жеңіске жетіп жүр.
- Мәнерлеп сырғанау әлемінде киноға татитын оқиғалар да орын алған. Мысалы, Тоня Хардингтің атышулы тарихы «Оскар» номинациясына ұсынылған фильмге арқау болды.
- Бұл спорт жарақат алу қаупі жоғары спорт түрлерінің бірі болып саналады, әсіресе секірулер мен айналу элементтерінде. Көбіне тізе, білек, омыртқа жарақаттары және байламдардың созылуы кездеседі.
- Қауіптерге қарамастан, бұл спорт үнемі дамып келеді, жаңа элементтер, комбинациялар мен стильдер пайда болуда. Спортшылар музыканы, образды және техниканы үйлестіре отырып, әр маусымды ерекше әрі әсерлі етеді.
Бұл таңғаларлық фактілер мәнерлеп сырғанаудың қаншалықты күрделі әрі көпқырлы спорт түрі екенін көрсетеді. Сырттай қарағанда жеңіл әрі әсем көрінетін бұл өнердің артында орасан зор еңбек, техникалық нақтылық және көркем шабыт жатыр. Бұл спортта эстетика мен күш, дәстүр мен жаңашылдық бір-бірімен үйлесім табады. Осы қызықты деректер сізге мәнерлеп сырғанауға мүлде жаңа көзқараспен қарауға мүмкіндік бергеніне сенімдіміз.
