Церера — Күн жүйесіндегі ерекше аспан денелерінің бірі. Ол бір мезгілде ергежейлі планета және Марс пен Юпитердің арасындағы негізгі астероид белдеуіндегі ең ірі нысан болып саналады. Церераны зерттеу ғалымдарға планеталардың қалыптасу тарихын жақсырақ түсінуге және су, тіпті өмір белгілері бар болуы мүмкін басқа дүниелерді іздеуге көмектеседі. Бұл нысан ұзақ уақыт бойы назардан тыс қалып, енді ғана өзінің сырларымен бөлісе бастады. Төменде сіз білмеуіңіз мүмкін болған Церера туралы қызықты және танымдық деректер берілген.
- Церераны алғаш рет 1801 жылы 1 қаңтарда итальян астрономы Джузеппе Пиацци ашқан. Бастапқыда ол бұл денені жаңа планета деп ойлаған. Уақыт өте келе оны астероид деп атады, ал 2006 жылы Халықаралық астрономиялық одақ оны ресми түрде ергежейлі планета ретінде таныды.
- Церераның диаметрі шамамен 940 километрге тең, бұл оны астероид белдеуіндегі ең ірі дене етеді. Ол бүкіл белдеудегі массаның үштен бір бөлігін құрайды. Оның беткі қабаты реголитпен жабылған және мұздың көп мөлшері бар.
- 2015 жылы NASA-ның Dawn зонды Церера орбитасына кірген алғашқы ғарыштық аппарат болды. Ол бірнеше жыл бойы планетаның беткі қабаты мен құрамын зерттеді. Бұл миссия Күн жүйесіндегі кіші нысандар туралы түсінігімізді түбегейлі өзгертті.
- Церера бетінде ерекше жарқыраған дақтар байқалған, олардың ең танымалы — Оккатор кратеріндегі тұз кендері. Бұл ақшыл дақтар натрий карбонатынан тұрады және жарықты қатты шағылыстырады. Бұл құбылыс геологиялық белсенділіктің белгісі ретінде қарастырылады.
- Церераның тығыздығы төмен, бұл оның ішкі құрылымында мұздың мол екенін білдіреді. Ғалымдар оның астында сұйық су қабаты болуы мүмкін деп болжайды. Мұндай ерекшелік оны өмірге қолайлы орта ретінде қарастыруға мүмкіндік береді.
- Церера бетінің орташа температурасы шамамен −105 °C құрайды. Дегенмен, Herschel телескопы жер бетінен су буының шығуын тіркеген. Бұл құбылыс криовулкандық белсенділіктің белгісі болуы мүмкін.
- Церера өз осін шамамен 9 сағат 4 минутта бір айналады. Ал Күнді толық айналып шығуға шамамен 4,6 Жер жылы қажет. Оның орбитасы дөңгелекке жақын және эклиптика жазықтығына аз ғана еңіс жасайды.
- Церерада тұрақты атмосфера жоқ, бірақ кейде өте жұқа экзосфера байқалады. Бұл уақытша қабат күн сәулесінің әсерінен мұздың булануынан пайда болады. Мұндай орта радиациядан қорғай алмайды.
- Церера атауын ежелгі римдік егіншілік пен молшылық құдайы Церераның құрметіне алған. Бұл есімді Пиацци өзінің Сицилиядағы обсерваториясына байланысты таңдаған. Кейін бұл атау халықаралық деңгейде ресми түрде қабылданды.
- Оның бетінде көптеген кратерлер, жарлар мен таулар бар. Ең ерекше нысан — Ахуна Монс тауы, оның биіктігі 4 шақырымнан асады. Бұл криовулкан деп саналатын бірегей құрылым.
- Геологиялық тұрғыда Церера ұзақ уақыт бойы белсенді болған. Ғалымдар оның беткі қабатында орын алған қозғалыстар мен жарықшақтардың миллиардтаған жылдар бойы қалыптасқанын айтады. Бұл оны болашақ зерттеу миссиялары үшін қызықты нысанға айналдырады.
- Церерада Плутон немесе Хаумеа сияқты серіктері жоқ. Бұл оның массасы мен гравитациялық қасиеттерін зерттеуді қиындатады. Бірақ Dawn аппаратының деректері арқасында оның ішкі құрылымы туралы нақты модельдер жасалды.
- 2020 жылы NASA Церераға жаңа миссияны жоспарлау мүмкіндігін қарастыра бастады. Бұл зерттеулер ергежейлі планетадағы мұз, тұздар және су қабаты туралы толық мәлімет беріп, өмір мүмкіндігін анықтауға жол ашуы мүмкін. Болашақта Церераны зерттеу — адамзаттың жаңа ғылыми белесі болуы ықтимал.
Осы қызықты деректер Церера туралы көзқарасыңызды өзгертетіні анық. Оның шағын көлеміне қарамастан, Церера Күн жүйесіндегі күрделі геологиясы бар маңызды нысан саналады. Мұзды табиғаты, белсенділігі және ғылым үшін зор маңызы оны ерекше етеді. Сіз білмеуіңіз мүмкін, бірақ бұл аспан денесі өз ішіне бүтін бір әлемнің сырын бүгіп жатыр.
