Гүлді қырыққабат – көпшілікке танымал көкөніс, ол тағамдарымыздың сан түрлі түрінде жиі қолданылады. Бұл көкөніс тек дәмді ғана емес, денсаулыққа пайдалы қасиеттерге де бай, сондықтан дұрыс тамақтанудың маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Гүлді қырыққабат өзінің жұмсақ дәмімен және аспаздықта кеңінен қолданылуымен танымал, бірақ оған қатысты көптеген қызықты әрі күтпеген деректер де бар. Бұл мақалада сіз білмеген болуыңыз мүмкін гүлді қырыққабаттың таңғажайып фактілерін ұсынамыз, олар бұл көкөністі жаңа қырынан танып-білуге көмектеседі.
- Гүлді қырыққабат көкнәр тұқымдасына жатады, оған брокколи, брюссель қырыққабаты және басқалар да кіреді. Ол алғаш рет ежелгі уақытта Жерорта теңізі аймағында жабайы түрлерінен селекция арқылы өсірілген. Алғашқы рет Италияда мәдениетке енгізіліп, тез танымал болды.
- Гүлді қырыққабаттың ерекше құрылымы бар, ол тығыз топтасқан көптеген кішкентай бүршіктерден тұрады. Бұл бүршіктер «гүлшоғыры» немесе «тармақшалар» деп аталады. Олар дәрумендерге бай және жұмсақ құрылымымен ерекшеленеді.
- Кәдімгі ақ түстен басқа, гүлді қырыққабаттың күлгін, жасыл және тіпті сары түстері де кездеседі. Түсі оның құрамындағы табиғи пигменттерге байланысты, мысалы, күлгінінде — антоциандар, сарысында — бета-каротин бар. Бұл түстер көкөніске көз тартымдылық қана емес, антиоксиданттық қасиеттер де береді.
- Гүлді қырыққабат калориясы төмен және талшықтарға бай көкөніс. Ол асқорыту жүйесін жақсартуға және ішек қызметін қалыпқа келтіруге септігін тигізеді. Сондықтан оны диетаға және денсаулық сақтау бағдарламаларына жиі енгізеді.
- Бұл көкөністе иммундық жүйені нығайтып, суық тиюдің алдын алатын С витамині мол. Сондай-ақ, В тобының дәрумендері, К дәрумені және фолий қышқылы бар. Олар тері денсаулығы, қанайналым және жасуша дамуы үшін маңызды.
- Гүлді қырыққабатта сульфорафан деген табиғи зат бар, ол ағзаны бос радикалдардан қорғайды және қатерлі ісікке қарсы қасиетке ие. Ғылыми зерттеулерге сәйкес, капуста тұқымдасына жататын көкөністерді жүйелі тұтыну кейбір қатерлі ісік түрлерінің алдын алуы мүмкін.
- Гүлді қырыққабатты әртүрлі тәсілдермен дайындауға болады — қайнатып, қуырып, пеште пісіріп, буға қақтап, тіпті жаңа күйінде жеуге де болады. Ол суптар, пюре, салаттар және диеталық тағамдарда кеңінен қолданылады.
- Өсіру үшін гүлді қырыққабат салқын климатты және жақсы суғарылатын құнарлы топырақты қажет етеді. Ол температураның күрт ауытқуына сезімтал, сондықтан көбінесе көктем мен күзде өсіріледі. Үй жағдайында оны бақшада немесе балконда да өсіруге болады.
- Әлемнің түрлі елдерінде гүлді қырыққабаттың дәмі мен пайдасы жоғары бағаланып, оны өсіру дәстүрлері қалыптасқан. Мысалы, Үндістан мен Пәкістанда бұл көкөніс тамақ мәдениетінің маңызды бөлігі болып табылады.
- Ежелгі заманда гүлді қырыққабат байлардың дастарханында ғана болатын деликатес саналған. Уақыт өте келе оның қоректік құндылығы мен өсіру жеңілдігі арқасында кеңінен таралды.
- Басқа көкөністермен салыстырғанда гүлді қырыққабатта су мөлшері жоғары — шамамен 92%. Бұл оны әсіресе ыстық ауа райында ағзаны ылғалдандыруға тиімді етеді. Сонымен бірге, ол майға өте бай емес.
- Сақтау кезінде көкөністі салқын, қараңғы және дымқыл ортада ұстау оның балғындығын және қоректік заттарын сақтауға көмектеседі. Ең жақсысы, оны тоңазытқышта аптасына дейін сақтау ұсынылады.
- Кейбір сорттары дайындағанда формасын жақсы сақтап, гүлшоғыры тарқамау үшін арнайы шығарылады. Бұл ресторандар мен кулинарлық шеберлік сабақтары үшін маңызды.
- Гүлді қырыққабатта калий, магний, фосфор және кальций сияқты минералдар көп. Бұл элементтер бұлшықеттердің, сүйектердің және жүйке жүйесінің қалыпты жұмысы үшін қажет. Оны күнделікті рационға қосу жалпы денсаулықты жақсартады.
- Бұл көкөніс ағзаны детоксикациялауға көмектеседі, бауыр мен бүйрек қызметін ынталандырады. Онда зиянды заттарды шығаруға және зат алмасуды жақсартуға септігін тигізетін заттар бар. Осы себепті ол салауатты өмір салтын ұстанушыларға пайдалы.
- Гүлді қырыққабат салқын климатты талап етсе де, әлемнің көптеген аймақтарында арнайы бейімделген сорттарының арқасында өсіріледі. Ол жыл бойы нарықта қолжетімді.
Бұл қызықты фактілер гүлді қырыққабаттың қаншалықты ерекше көкөніс екенін айқын көрсетеді. Ол пайдалы, дәмді әрі әртүрлі тағамдарға жарамды. Сіз білмеген болуыңыз мүмкін, бірақ бұл қарапайым көкөністің де көптеген ғажап қасиеттері бар. Гүлді қырыққабатты рационыңызға қосу – денсаулық пен жақсы көңіл-күйдің кепілі.
