Камелия — сұлулығымен, нәзіктігімен және символдық мәнімен адамзатты ежелден тамсандырған гүл. Оның жылтыр күміс түсті күлтелері фарфорды еске салады, ал мәңгі жасыл жапырақтары өсімдікке қыста да сән береді. Камелияның тарихы ежелгі Шығыс мәдениетімен, әсіресе Жапония және Қытаймен тығыз байланысты, алайда уақыт өте келе ол Еуропаны да баурап алды. Бұл қызықты деректер камелияның тек ботаникалық ерекшеліктерін ғана емес, оның өнер мен мәдениеттегі маңызын да ашады. Төменде сіз бұрын білмеген болуыңыз мүмкін таңғаларлық мәліметтер берілген.
- Камелия шай тұқымдасына жатады және шай бұтасымен туыстас өсімдік болып саналады. Дәл осы Camellia sinensis түрінен әлемге әйгілі жасыл, қара және ақ шай өндіріледі. Демек, әрбір шай кесесі осы әдемі гүлмен байланысты.
- Камелия атауын XVII ғасырда өмір сүрген иезуит миссионері Йозеф Камелдің құрметіне алған. Ол бұл өсімдікті алғаш ашқан жоқ, бірақ оның еңбектері арқылы еуропалық ботаниктер камелия туралы мәлімет алған. Сол себепті өсімдік Camellia деген ғылыми атауға ие болды.
- Камелияның табиғи таралу аймақтары — Қытай, Корея, Вьетнам және Жапонияның тропикалық және субтропикалық ормандары. Табиғи жағдайда ол ылғалды әрі жұмсақ климаты бар таулы өңірлерде өседі. Бүгінде камелияның 300-ден астам түрі және мыңдаған сәндік сорты бар.
- Камелия Жапон мәдениетінде ежелден асылдық пен сұлулықтың нышаны болып саналады. Жапонияда оны цубаки деп атайды және ол самурайлардың таңбаларында, гравюраларда және киім өрнектерінде бейнеленеді. Ақ камелия адалдықты білдірсе, қызыл түсі махаббаттың белгісі болған.
- Қытай мәдениетінде камелия — мәңгі махаббат пен ер мен әйел арасындағы үйлесімнің символы. Оның күлтелері әйел бастауын, ал тозаңдары ер бастауын білдіреді, сондықтан ол тепе-теңдік пен рухани бірліктің белгісі саналады. Сол себепті камелияны үйлену салтанаттарында жиі қолданады.
- XVIII–XIX ғасырларда камелия Франция ақсүйектерінің сүйікті гүліне айналды. Александр Дюма жазған «Камелиялы әйел» романының арқасында бұл гүл нәзіктік пен талғампаздықтың символына айналды. Роман шыққаннан кейін ақ камелия Париж ханымдарының сәндік әшекейіне айналған.
- Қызығы сол, камелия көбіне қыс мезгілінде немесе ерте көктемде гүлдейді, яғни басқа өсімдіктер ұйқы күйінде тұрғанда. Сондықтан ол үміттің, төзімділіктің және өміршеңдіктің нышаны болып есептеледі. Жапонияда қысқы мерекелер кезінде храмдар камелия гүлдерімен безендіріледі.
- Камелия ұзақ өмір сүретін өсімдік, кейбір түрлері 200 жылдан астам өмір сүреді. Ескі жапон бақтарында Эдо дәуірінен бері өсіп тұрған камелияларды көруге болады. Мұндай өсімдіктер тірі тарихи ескерткіш ретінде бағаланады.
- Камелияның күлтелері нәзік болғанымен, өсімдік суыққа төзімді. Кейбір сорттары -10 °C суыққа дейін шыдай алады және өз сәнін жоғалтпайды. Бұл қасиет камелияны мәңгі жасыл гүлдердің ішінде ерекше етеді.
- Камелия түрлері түсі жағынан әртүрлі — қардай ақтан бастап қою қызыл, қызғылт және тіпті сары реңктерге дейін кездеседі. Кейбір сорттарының күлтелері екі түсті немесе жолақты болып келеді, ал қалың гүлді түрлері раушанға ұқсайды.
- Camellia oleifera деп аталатын майлы камелия түрінен жоғары сапалы өсімдік майы алынады. Бұл май тағам дайындауда, косметологияда және медицинада кеңінен қолданылады. Камелия майы Е дәруменіне және антиоксиданттарға бай болғандықтан, теріні қоректендіріп, жұмсартады.
- Камелия сырт келбетімен ерекше болғанымен, айқын хош иісі жоқ. Бұл қасиет оны үй өсімдігі ретінде өсіруге қолайлы етеді, себебі иісі тітіркендірмейді. Сондықтан ол бүкіл әлем бойынша интерьер безендіруде жиі қолданылады.
- Камелия гүлі ерекше қасиетке ие — ол солғанда күлтелері түсіп қалмай, бүтін күйінде жерге түседі. Сол себепті Жапонияда ол өмірдің өткіншілігінің нышаны ретінде қабылданған. Сонымен қатар бұл қасиет гүлге асқақтық пен абырой мағынасын берген.
- Камелия гүлдері флористикада жоғары бағаланады. Олармен букеттер, гүл шоқтары және үйлену композициялары безендіріледі. Күлтелерінің жылтырлығы мен құрылымы гүлге тірі жібектей әсер береді.
- Қытайда камелияны «императрица гүлі» деп атайды. Оны Тан және Мин әулеттері кезінде сарай бақтарында өсірген. Ежелде бұл гүл сәттілік пен қорғаушы күштің нышаны деп сенген.
- Қазіргі косметологияда камелия сығындысы кремдер мен шаш күтіміне арналған өнімдердің құрамына кіреді. Оның ылғалдандыратын және қалпына келтіретін қасиеттері тері мен шашты жұмсақ әрі жылтыр етеді. Камелия майы табиғи күтім өнімдерінің ішінде ерекше орын алады.
- Камелия гүлінің құрылымы табиғаттағы ең күрделі гүлдердің бірі саналады. Оның күлтелері мінсіз симметриямен орналасқан, ал жапырақтарының беті жылтыр қабатпен қапталған. Бұл ерекшеліктер камелияны табиғи сұлулық пен кемелдіктің символына айналдырған.
- Камелияның гүлдеу уақыты сортына қарай өзгереді. Кейбір түрлері күзде, ал кейбірі қаңтар мен ақпанда гүлдейді. Осы ерекшелік бақтарды қыс бойы әсем күйде ұстауға мүмкіндік береді.
- Камелия Жапонияның Нагасаки префектурасының ресми гүлі болып саналады. Мұнда жыл сайын камелия фестивалі өткізіліп, жүздеген түр көрсетіледі. Жергілікті халық бұл гүлді бейбітшілік пен сұлулықтың символы деп біледі.
- Икебана өнерінде камелия ерекше орын алады. Ол рухани тазалық пен үйлесімнің белгісі ретінде қолданылады. Қарапайым пішіні мен табиғи сымбаты оны медитативті гүл композициялары үшін мінсіз етеді.
Камелия — табиғаттың нәзік сұлулығы мен рухани тереңдігін біріктірген ерекше гүл. Бұл қызықты деректер оның тек сәндік емес, мәдени тұрғыда да маңызды екенін дәлелдейді. Камелия ғасырлар бойы суретшілер мен ақындарға шабыт беріп келеді. Осы таңғажайып деректермен танысқан соң, сіз бұл гүлге бұрынғыдан да ерекше сүйіспеншілікпен қарайтын боласыз.
