Боливия — табиғи байлығы, мәдени әралуандығы мен терең тарихымен таңғалдыратын ел. Оңтүстік Американың қақ ортасында орналасқан бұл мемлекет Анд тауларының биігін, Амазония ормандарын, тұзды жазықтарды және ерекше көрініске ие көлдерді біріктіреді. Аумағы аса үлкен болмаса да, Боливия тілдік, этникалық және географиялық тұрғыдан өте алуан түрлі. Мұнда байырғы халықтардың дәстүрлері, отаршыл кезеңнің ізі және қазіргі заманның даму үрдістері үйлесім табады. Төмендегі тізімде сіз Боливия туралы бұрын білмеуіңіз мүмкін болған таңғаларлық әрі танымдық деректермен танысасыз.
- Боливияда екі ресми астана бар, бұл әлем елдері үшін сирек жағдай. Ла-Пас әкімшілік орталық ретінде қызмет етеді, ал Сукре конституциялық астана болып саналады және тарихи мұраны сақтаушы қала ретінде ерекшеленеді. Бұл екі орталықтың болуы елдің дәстүр мен қазіргілікті қатар құрметтейтінін білдіреді.
- Елде ресми түрде 30-дан астам тіл мойындалған. Ең көп таралғандары — испан, кечуа, аймара және гуарани тілдері. Бұл Боливияның этномәдени әралуандығы мен байырғы халықтардың тілдеріне деген құрметін көрсетеді.
- Ла-Пас — әлемдегі ең биік әкімшілік астана. Қала теңіз деңгейінен 3600 метр биіктікте орналасқан, ал кейбір аудандары 4100 метрге дейін көтеріледі. Биіктікке бейімделмеген туристер алғашқы күндері тау ауруының белгілерін сезінуі мүмкін.
- Боливияда әлемдегі ең үлкен тұзды шөл — Уюни орналасқан. Оның аумағы 10 мың шаршы шақырымнан асады, жаңбырлы маусымда ол көк аспанды шағылыстыратын алып айнаға айналады. Бұл — әлемнің түкпір-түкпірінен фотографтарды тартатын таңғажайып табиғи құбылыс.
- Титикака көлі Боливияда орналасқан және ол әлемдегі ең биік орналасқан кеме жүзетін көлдердің бірі. Ол теңіз деңгейінен 3800 метр биіктікте орналасқан және кечуа мен аймара халықтары үшін қасиетті орын болып саналады. Аңыз бойынша, дәл осы көлден алғашқы инкалар шыққан.
- Елдің ұлттық сусыны — мате де кока, яғни кока жапырақтарынан дайындалатын шай. Ол биіктікке байланысты ауру симптомдарын жеңілдету және энергияны арттыру үшін жиі қолданылады. Кока жапырақтары өз табиғи қалпында Боливияда заңды және кең таралған.
- Боливия теңізге шыға алмайтын ел болса да, өзінің әскери-теңіз флотына ие. Бұл флот негізінен көлдер мен өзендерде қызмет етеді және елдің Тынық мұхитына шығу туралы тарихи үмітін бейнелейді. Ол ұлттық патриотизмнің ерекше символына айналған.
- Боливия асханасы анды, испан және амазондық дәстүрлердің тоғысуынан құралған. Салтепа, чичаррон және тропикалық юка сияқты тағамдар елдің аймақтық байлығын көрсетеді. Тау аймақтарында киноа, жүгері мен картоптың көптеген түрлері жиі қолданылады.
- Боливия әлемдегі ең биологиялық алуан түрлі елдердің бірі саналады. Амазония ормандары, таулы аймақтар мен шалғындар ондаған мың жануарлар мен өсімдіктердің отаны болып табылады. Мұнда ягуар, ламантин, қызғылт дельфин, альпака және сансыз құс түрлері мекендейді.
- Патоси қаласы отаршыл кезеңде әлемдегі ең бай күміс кен орындарының бірі болған. Испания осы жерден тонналаған күмісті алып кеткен, бұл олардың империясын қаржыландыруға көмектесті. Бүгінде Патоси — тарихи мұражай-қала әрі әділетсіздіктің символы.
- Боливия — сайлауға қатысу міндетті саналатын әлемдегі аз елдердің бірі. Дауыс бермеген азаматтар белгілі бір уақыт ішінде банк қызметтері мен мемлекеттік құжаттарға қол жеткізе алмайды. Бұл заң азаматтардың сайлауға белсенді қатысуына ықпал етеді.
- Боливия табиғатты құқық субъектісі ретінде мойындаған әлемдегі алғашқы ел. 2010 жылдан бері елде Жер-Ананың құқықтары туралы заң қолданылады, ол табиғатқа өмір сүру, қалпына келу және құрметке ие болу құқығын береді. Бұл экологиялық құқық саласында революциялық қадам болды.
- Боливиялық әйелдердің дәстүрлі киімі — чолита — бүгінде ұлттық стильдің нышанына айналды. Кең белдемше, өрілген шәлі және ерекше қалпақ — әлеуметтік мәртебе мен мәдениеттің бейнесі. Соңғы жылдары Ла-Паста чолита киімімен сән көрсетілімдері де өткізіліп жүр.
- Ла-Паста әлемдегі ең ұзын және ең биік арқан жол жүйесі — Mi Teleférico жұмыс істейді. Бұл жүйе қаланың әртүрлі бөліктерін көршілес Эль-Альто қаласымен байланыстырады. Ол көлік кептелісін азайтып, ауа сапасын жақсартуға көмектеседі.
- Боливияда ежелгі инк діни сенімдері мен католиктік дәстүрлер қатар өмір сүреді. Мысалы, Натиту — Бастың мерекесі — кезінде адамдар ата-бабаларының бас сүйектерін гүлдермен, темекімен және сыйлықтармен безендіреді. Бұл үрей тудыратын емес, керісінше, ата-бабаларға құрмет көрсету рәсімі болып саналады.
Бұл керемет әрі қызықты деректер Боливияның Оңтүстік Американың нағыз асыл қазынасы екенін дәлелдейді. Ел табиғатының алуан түрлілігімен, бай мәдениетімен, терең рухымен және ерекше ұлттық мінезімен таңғалдырады. Боливия — көру ғана емес, жүрекпен сезінуге тұрарлық ел. Оны көбірек таныған сайын, соғұрлым ол баурай түседі.
