Көкжидек — бұл жай ғана дәмді орман жемісі емес, ол табиғат сыйлаған нағыз дәрумендер мен антиоксиданттардың қоймасы. Оның қою көкшіл түсі мен нәзік дәмі диетологтар мен аспаздардың сүйіспеншілігіне бөленген. Көкжидек ежелден бері медицинада, тұрмыста және халық дәстүрінде маңызды рөл атқарып келеді. Бұл қызықты деректер көкжидектің неге суперөнім саналатынын және оның ғылым мен денсаулыққа қалай әсер еткенін көрсетеді. Төменде сіз бұрын естімеген болуыңыз мүмкін таңғаларлық мәліметтер берілген.
- Көкжидек — адамзат қолдана бастаған ең көне орман жемістерінің бірі. Археологиялық деректерге сүйенсек, адамдар оны 13 мың жыл бұрын жей бастаған. Ол тек тағам емес, сонымен қатар табиғи бояғыш ретінде де пайдаланылған.
- Көкжидек құрамында антиоксиданттардың ең жоғары мөлшері бар, әсіресе антоциандар көп. Бұл заттар жасушалардың қартаюын баяулатып, иммундық жүйені нығайтады және жүрек пен тамырлардың жұмысын жақсартады. Сол себепті көкжидекті жиі «жастық жидегі» деп атайды.
- Көкжидек көздің көру қабілетін жақсартуға көмектеседі. Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде британ ұшқыштары түнгі рейстер алдында көкжидек тосабын жеген, себебі ол қараңғыда көруге көмектеседі деп сенген. Ғылыми тұрғыда бұл толық дәлелденбесе де, антоциандар көз тор қабығына оң әсер етеді.
- Көкжидек Еуропаның, Азияның және Солтүстік Американың солтүстік аймақтарында өседі. Ол суық климат пен қышқыл топыраққа жақсы бейімделген. Табиғи жағдайда көкжидек бұталары ондаған жыл өмір сүріп, жыл сайын өнім береді.
- Көкжидектің 80 пайыздан астамы судан тұрады, сондықтан ол шөлді басуға өте пайдалы. Калориясы төмен болғандықтан, ол диеталық тағамдар қатарына кіреді. Сонымен қатар құрамындағы талшық асқорытуды реттейді және ішектің жұмысын жақсартады.
- Халық медицинасында көкжидек қабынуға қарсы және микробтарға қарсы қасиеттерімен танымал. Көкжидек жапырағынан дайындалған тұнбалар қант диабетін жеңілдетуге көмектеседі. Ал көкжидек шырыны табиғи антисептик ретінде жараларды өңдеуде қолданылған.
- Көкжидек шырыны — табиғи бояғыш. Онымен ежелгі заманда мата, жіп және пергамент боялған. Сондай-ақ шарапқа түс беру үшін де көкжидек шырыны пайдаланылған.
- Ғалымдардың зерттеуінше, көкжидек есте сақтау қабілетін және зейінді арттырады. Ондағы полифенолдар ми жасушаларының жұмысын белсендіреді және қан айналымды жақсартады. Сондықтан көкжидек ақыл-ой еңбегімен айналысатын адамдарға жиі ұсынылады.
- Көкжидектің 400-ден астам түрі бар. Ең көп тарағандары — еуропалық көкжидек (Vaccinium myrtillus) және америкалық қаражидек немесе лохина (Vaccinium corymbosum). Сыртқы түрі ұқсас болғанымен, олардың дәмі мен құрамындағы қоректік заттар әртүрлі.
- Солтүстік Америкада көкжидек жаздың және бақыттың символы саналады. Мұнда көкжидек фестивальдері өткізіліп, бәліш пісіру жарыстары мен дегустациялар ұйымдастырылады. Канадада көкжидек пен үйеңкі шәрбатының қоспасы ұлттық тәтті тағамдардың бірі болып саналады.
- Көкжидек жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуға көмектеседі. Ондағы флавоноидтар тамырларды нығайтып, холестерин деңгейін төмендетеді. Бұл жидектерді үнемі пайдалану қан айналымды жақсартып, жүрек денсаулығын сақтайды.
- Ежелгі дәуірлерде көкжидек сиқырлы өсімдік деп саналатын. Адамдар оны тек таңсәріде немесе жаңбырдан кейін жинаған, себебі сол кезде жидек ерекше қуатқа ие болады деп сенген. Көкжидек бақыт пен тыныштық әкеледі деген наным болған.
- Көкжидек таулы аймақтарда да жақсы өседі. 2000 метрден жоғары биіктікте пісетін жемістер баяу жетіледі, бірақ дәмі тәттірек әрі хош иісті болады. Тауда өскен көкжидек пайдалы заттарға бай саналады.
- Көкжидек ағзаны улы заттардан тазартады. Оның антиоксиданттары бауыр мен бүйректің жұмысын жақсартып, зиянды қосылыстарды шығарып тастайды. Сол себепті ол детокс бағдарламаларында жиі қолданылады.
- Көкжидек балы — сирек кездесетін, бірақ өте пайдалы өнім. Көкжидек гүлінен бал жинаған аралар қою түсті, жеңіл хош иісті бал өндіреді. Онда антиоксиданттар көп, сондықтан ол суық тию кезінде ерекше пайдалы.
- Көкжидек аспаздықта кеңінен қолданылады. Одан тосап, шырын, бәліш, компот, смузи және балмұздақ жасайды. Ол сүт өнімдерімен, етпен және ірімшікпен жақсы үйлеседі.
- Көкжидек тері күтімінде де пайдалы. Көкжидек сығындысы бар кремдер мен бетперделер теріні ылғалдандырып, серпінділігін арттырады және ерте қартаюды баяулатады. Бұл табиғи антиоксиданттар терінің жасушаларын жаңартады.
- Көкжидек көңіл-күйді жақсартуға әсер етеді. Оның құрамындағы B тобы дәрумендері мен магний жүйке жүйесін тыныштандырады және күйзелісті азайтады. Таңертеңгілік көкжидек қосылған смузи сергектік пен қуат сыйлайды.
- Көкжидек құрамында С дәрумені көп, сондықтан ол суық тию мен тұмауға қарсы жақсы құрал. Ол иммундық жүйені нығайтып, ағзаның қалпына келуін тездетеді. Бұл жидектерді күз және қыс мезгілінде жиі тұтыну ұсынылады.
- Жаңа көкжидектің иісі әлсіз, бірақ пісірген кезде хош иісі күшейеді. Сондықтан көкжидек тосабы мен бәлішінің иісі жаңа жеміске қарағанда айқынырақ болады. Бұл қыздырған кезде эфирлі қосылыстардың бөлінуімен түсіндіріледі.
Көкжидек — табиғаттың тамаша сыйы, онда дәм, сұлулық және пайда үйлескен. Бұл қызықты деректер кішкентай ғана жемістің адам денсаулығына қаншалықты пайдалы екенін көрсетеді. Ол аспаздарға, дәрігерлерге және ғалымдарға шабыт береді. Осы таңғажайып деректермен танысқан соң, сіз көкжидекті бұрынғыдан да жиі тұтынғыңыз келетіні сөзсіз.
