Қара теңіз – өз ішінде көптеген құпияларды сақтайтын ерекше су айдыны. Ол тек жағалауында орналасқан елдердің экожүйесі мен экономикасы үшін маңызды ғана емес, сонымен қатар ерекше табиғи қасиеттерге ие. Бұл теңіз ежелгі заманнан бері зерттеушілер мен саяхатшыларды қызықтырып келеді. Оның терең түбінде сақталған тарихи кемелер мен сирек кездесетін теңіз жануарлары туралы сіз бұрын-соңды естімеген боларсыз. Сізге Қара теңіз туралы таңғажайып деректер ұсынамыз, олар сізге бұл теңізді басқа қырынан тануға көмектеседі.
- Қара теңіз – әлемдегі тұздылығы төмен теңіздердің бірі, себебі оған көптеген өзендер құяды. Бетіндегі судың тұздылығы шамамен 17-18 промиллені құрайды, бұл Жерорта теңізіне қарағанда екі есе аз. Бұл ерекшелік кейбір теңіз флорасы мен фаунасының тіршілігіне әсер етеді.
- Қара теңіздің ең терең нүктесі шамамен 2210 метрге жетеді, бірақ тіршілік негізінен су қабатының жоғарғы бөлігінде шоғырланған. 150-200 метрден төмен тереңдікте оттегі жоқ, бұл аймақ анаэробты деп аталады. Мұнда тек күкіртсутек ортасына бейімделген кейбір бактериялар ғана өмір сүре алады.
- Қара теңізде әлемдегі ең үлкен еріген күкіртсутек қоры бар, ол судың шамамен 90%-ын алып жатыр. Бұл теңізді терең суасты зерттеулері үшін қауіпті етеді. Күкіртсутек органикалық заттардың ыдырауы нәтижесінде түзіледі және көптеген тіршілік иелері үшін улы болып табылады.
- Қара теңізде мұхиттардағыдай толыққанды толқындар мен тартылулар байқалмайды. Оның басты себебі – теңіздің жабықтығы және мұхитпен тек Босфор мен Дарданелл бұғаздары арқылы байланысы болуы. Су деңгейінің өзгеруі көбінесе желдің, атмосфералық қысымның және маусымдық факторлардың әсерінен болады.
- Қара теңіз суының ерекше құрылымы бар, ол екі бөлек қабаттан тұрады. Жоғарғы қабатта оттегі бар, сондықтан мұнда көптеген балықтар мен өсімдіктер өмір сүреді. Төменгі қабаты күкіртсутекпен толтырылған, сондықтан бұл аймақта тіршілік ететін организмдер өте аз.
- Қара теңіздің суы ауа райы мен жыл мезгіліне байланысты түрлі түске енеді. Кейде ол қою көк немесе мөлдір көгілдір түсті болса, кейде қараңғы әрі тұнбалы болып көрінеді. Бұл өзгерістер судың құрамындағы балдырлар мен микроағзаларға, сондай-ақ жарықтың түсуіне байланысты.
- Қара теңіз ежелгі заманнан бері маңызды сауда жолдарының бірі болғандықтан, оның түбінде көптеген тарихи артефактілер бар. Тереңдікте оттегінің болмауының арқасында мұнда әртүрлі дәуірлерге жататын суға батқан кемелер жақсы сақталған. Бұл археологтарға ежелгі өркениеттердің тарихын зерттеуге мүмкіндік береді.
- Қара теңізде 200-ден астам балық түрі кездеседі, олардың қатарына скумбрия, майшабақ, камбала және акулалар жатады. Ең белгілі жыртқыш – катран, яғни қара теңіз акуласы, ол адам үшін қауіпсіз болса да, экожүйеде маңызды рөл атқарады. Кейбір балық түрлері эндемикалық болып табылады және олар тек осы теңізде ғана кездеседі.
- Климаттың өзгеруі мен теңіз суларының ластануы Қара теңіздің экожүйесіне үлкен әсерін тигізуде. Соңғы жылдары кейбір балық түрлерінің саны шамадан тыс аулаудың салдарынан азайып барады. Сонымен қатар, теңіз экожүйесінің тепе-теңдігі бұзылып, медузалардың саны күрт артып келеді.
- Қара теңіз – дельфиндерді жыл бойы көруге болатын сирек теңіздердің бірі. Мұнда көбінесе азовка, афалина және белобочка деп аталатын дельфин түрлері мекендейді. Бұл дельфиндер тұздылығы төмен суға және теңіздің ерекше жағдайларына жақсы бейімделген.
- Қара теңізде су гүлдену құбылысы жиі байқалады, бұл кезде микроскопиялық балдырлар өте көп мөлшерде көбейеді. Бұл судың жасыл немесе қызғылт түске енуіне және оттегінің деңгейінің өзгеруіне әкеледі. Мұндай процесс табиғи болуы мүмкін, бірақ сонымен қатар тыңайтқыштар мен басқа химиялық заттардың әсерінен күшейе түседі.
Қара теңіз – көптеген сырларды сақтап қалған табиғаттың ерекше бір бөлігі. Оның экожүйесі өзгерістерге өте сезімтал, сондықтан оны қорғау және сақтау өте маңызды. Өзіндік ерекшеліктеріне қарамастан, бұл теңіз туристерді, зерттеушілерді және ғалымдарды қызықтыруды жалғастыруда. Біз оны зерттеу және қорғау арқылы болашақ ұрпаққа оның табиғи байлығын сақтауға көмектесе аламыз.
