Баренц теңізі — Солтүстік Мұзды мұхитының ең бірегей аймақтарының бірі. Ол қатал климатымен, бай экожүйесімен және геосаяси маңызымен ерекшеленеді. Ресей мен Норвегияның солтүстік жағалауын шайып жатқан бұл теңіз – ғылыми зерттеулер, балық шаруашылығы, климатты бақылау мен халықаралық ынтымақтастықтың маңызды кеңістігі. Бұл тек суық әрі мұзды аймақ қана емес, тіршілікке толы, табиғи байлықтарға бай әрі ғылыми құндылығы зор теңіз. Төменде сіз бұрын білмеуі мүмкін Баренц теңізі туралы қызықты әрі танымдық деректер берілген.
- Баренц теңізі атауын XVI ғасырдың соңында арктикалық кеңістіктерді зерттеген голландиялық теңізші Виллем Баренцтің құрметіне алған. Ол өзінің экспедициялары кезінде көптеген жаңа солтүстік аймақтарды ашты. Баренц есімі зерттеушілік пен төзімділіктің символына айналды.
- Бұл теңіз Солтүстік Мұзды мұхитқа кіргенімен, климаттық жағдайы басқа арктикалық аймақтармен салыстырғанда жұмсақтау. Мұндай ерекшелік Солтүстік Атлантикадан келетін жылы ағыстардың әсерінен болады. Сондықтан теңіздің көп бөлігі қыста да толықтай қатып қалмайды.
- Баренц теңізінің жалпы аумағы 1,4 миллион шаршы шақырымнан асады. Ол шығысында Жаңа Жерден басталып, батысында Норвегия жағалауына дейін созылып жатыр. Орташа тереңдігі 230–300 метр болса, кейбір жерлерінде 500 метрден асады.
- Теңіз түбі мұнай, табиғи газ, минералдар және балық ресурстарына бай. Бұл жерде геологиялық барлау және өндірістік бұрғылау жұмыстары жүргізіледі. Аймақ Ресей мен Еуропа елдері үшін стратегиялық маңызға ие.
- Баренц теңізінде 200-ден астам балық түрі тіршілік етеді, соның ішінде треска, пикша, мойва, камбала, палтус және майшабақ кең таралған. Бұл түрлер өнеркәсіптік балық аулау саласында маңызды рөл атқарады. Теңіз Еуропаның солтүстігін жоғары сапалы балықпен қамтамасыз етеді.
- Мұнда теңіз сүтқоректілерінің көптеген түрлері кездеседі, мысалы, морж, белуха, нарвал, гренландиялық итбалықтар мен киттер. Көптеген түрлер мыңдаған шақырымдық маусымдық көші-қон жасайды. Баренц теңізі — Арктикалық жануарлардың мінез-құлқын зерттеуге таптырмас аймақ.
- Көктем мезгілінде теңіз бетінде айсбергтер мен қалқымалы мұздар жиі пайда болады. Олар кеме қатынасына кедергі келтірсе де, экожүйенің маңызды бөлігі саналады. Айсбергтер — теңіз құстары мен итбалықтардың тынығатын орны.
- Бұл теңіз – климат өзгерістерін зерттеу үшін маңызды аймақтардың бірі. Мұндағы су температурасы әлем бойынша орташа жылыну қарқынынан әлдеқайда жоғары. Бұл теңіздегі тіршілікке, миграция бағыттарына және экожүйелік тепе-теңдікке әсер етеді.
- Мұздың еруі жаңа балық аулау аймақтарына жол ашып отырғанымен, экожүйелерге қауіп төндіреді. Осы себепті экологтар қоршаған ортаны қорғау стратегияларын әзірлеуде. Аймақты бақылауға халықаралық ұйымдар да белсенді түрде атсалысады.
- Баренц теңізінің әскери маңызы зор, әсіресе Ресейдің Солтүстік флоты үшін. Мұнда әскери-теңіз базалары орналасқан және жиі жаттығулар өткізіледі. Сонымен қатар, Ресей мен Норвегия арасында қауіпсіздік пен балық аулау саласында ынтымақтастық жөніндегі келісімдер бар.
- 2010 жылы Ресей мен Норвегия Баренц теңізіндегі шекара мәселесі бойынша тарихи келісімге қол қойды. Бұл құжат бұрынғы дау-дамайларды шешіп, екі ел арасындағы серіктестікті тұрақтандырды. Қазіргі таңда аймақта бірлескен жобалар жүзеге асырылуда.
- Баренц теңізі теңіз құстары үшін де өте маңызды. Жағалаулар мен аралдарда мыңдаған құс ұя салады, олардың қатарында кайралар, шағалалар, ителгі мен гагарлар бар. Бұл аймақ орнитологтар үшін таптырмас ғылыми алаң болып саналады.
- Теңіз суының мөлдірлігі жоғары және құрамында оттегі мол. Осы факторлар теңіз түбіндегі тіршіліктің дамуына қолайлы жағдай туғызады. Ғалымдар химиялық құрам мен тереңдік тіршілігін терең зерттеп жатыр.
- Теңіз тарихында көптеген географиялық ашылулар, сауда маршруттары мен апаттар орын алған. Мұнда бірнеше кеме апатқа ұшыраған, олардың кейбіреулері суасты археологтары тарапынан зерттелуде. Бұл Баренц теңізінің ғылыми құндылығын арттыра түседі.
- Қазіргі кезде теңіз маңында климат, мұздық процестер және теңіз жануарларының тіршілігіне бақылау жүргізетін ғылыми станциялар жұмыс істейді. Мұндай деректер Арктикадағы болашақ өзгерістерді болжауға көмектеседі. Бұл жұмыстарға көптеген елдердің ғалымдары қатысады.
Баренц теңізі – мұзды, қатал аймақ болумен қатар, табиғи, ғылыми және экономикалық тұрғыдан аса маңызды теңіз. Бұл қызықты деректер оның климаттық, экологиялық және халықаралық ықпалын тереңірек түсінуге мүмкіндік береді. Табиғат, ғылым және саясат тоғысқан бұл аймақ жаһандық зерттеулердің басты бағыттарының біріне айналған. Баренц теңізін зерттеу арқылы адамзат Арктиканы ғана емес, бүкіл планетамызды тереңірек тани түседі.
