Раушан гүлдері ежелден сұлулықтың, махаббаттың және шабыттың белгісі болып саналады. Олардың нәзік жапырақшалары, жұпар иісі және сан алуан пішіндері ақындарды, суретшілерді және бағбандарды мыңдаған жылдар бойы тамсандырып келеді. Алайда осы әсемдік астарында ұзақ тарих, түрлік байлық және ерекше биологиялық қасиеттер жатыр. Төменде ұсынылған қызықты фактілер, таңғаларлық мәліметтер және танымдық деректер раушан гүлдеріне жаңа көзбен қарауға көмектеседі. Олар бұл гүлдің тек символ ғана емес, табиғаттың шынайы ғажайыбы екенін көрсетеді.
- Раушан гүлдері Жердегі ең көне гүлді өсімдіктердің бірі. Ғалымдар олардың қазба қалдықтарын 35 миллион жылдан астам уақыт бұрынғы қабаттардан тапқан. Бұл раушандардың адамдар пайда болмай тұрып-ақ өскенін дәлелдейді. Табиғат олардың сұлулығын ұзақ ғасырлар бойы қалыптастырған.
- Әлемде 30 мыңнан астам раушан сұрыпы бар. Жыл сайын селекционерлер ерекше түс, пішін немесе иіс алу үшін жаңа гибридтер шығарады. Кейбір сұрыптар тек бір ботаникалық бақта немесе жеке коллекцияда ғана кездеседі. Бұл раушан гүлдерінің әлемін өте бай әрі алуан түрлі етеді.
- Барлық раушан гүлдерінде тікенек бола бермейді. Көптеген түрлер жануарлардан қорғану үшін тікенектерге ие, бірақ кейбір жабайы және мәдени сұрыптарда олар мүлде болмайды. Мысалы, Зея сұрыпының сабақтары тегіс және тікенексіз. Бұл раушан өсімдіктерінің эволюциялық икемділігін көрсетеді.
- Раушан гүлдерінің иісі де әртүрлі болады. Көбі раушан тек бір тәтті хош иіске ие деп ойлайды, алайда шын мәнінде оларда лимон, бал, ваниль, дәмдеуіштер немесе жасыл шай ноталары болуы мүмкін. Хош иістің күші ауа температурасына және тәуліктің уақытына байланысты өзгереді. Кейбір раушандар таңертең қатты иіс шығарады, ал басқалары кешке қарай хош иістенеді.
- Раушан гүлдерінің түстері символдық мәнге ие. Қызыл раушан махаббат пен құштарлықты, ақ раушан тазалық пен шынайылықты білдіреді. Сары раушан достық пен қуанышты, ал қызғылт раушан нәзіктікті білдіреді. Қара раушан құпия мен сырға толы белгі ретінде қабылданады.
- Табиғатта нағыз көк раушан болмаған. Ғасырлар бойы өсімдірушілер көк түсті раушан шығаруға тырысқанымен, генетикалық жағынан гүлде қажетті пигмент болмағандықтан бұл мүмкін болмаған. Қазіргі көк раушандар арнайы боялған ақ гүлдерден жасалады. Бұл табиғаттың биохимиялық шектеулерін көрсетеді.
- Раушан гүлдері тек әсемдік үшін ғана емес, сонымен бірге косметологияда, медицинада және аспаздықта қолданылады. Олардың жапырақшаларынан эфир майлары, шайлар, шәрбаттар және хош иісті эссенциялар алынады. Раушан майы әлемдегі ең қымбат майлардың бірі, себебі оны жасау үшін көптеген гүлдер қажет.
- Дамаск раушаны ерекше құнды сұрып болып саналады. Ол табиғи раушан майының негізгі көзі ретінде бағаланады. Бір литр май өндіру үшін бірнеше тонна жапырақша қажет. Бұл май жоғары сапалы парфюмерияда қолданылады.
- Кейбір елдерде раушан гүлдері маңызды мәдени рөл атқарады. Мысалы, Болгарияда жыл сайын Раушан мерекесі өтеді, онда гүл жинау маусымы тойланады. Жапонияда адамдар бақтардағы гүлденуді тамашалау үшін арнайы фестивальдерге қатысады. Мұндай дәстүрлер раушанның адамдарды біріктіре алатынын көрсетеді.
- Раушан гүлдері ұзақ өмір сүре алады. Германияның Хильдесхайм соборында өсіп тұрған раушан бұтасының жасы 1000 жылдан асқан. Ол соғыс, климат өзгерістері және дәуір алмасуларын бастан кешірген. Бұл өсімдіктің өміршеңдігін дәлелдейді.
- Раушан гүлдерінің бұталары түрлі пішінде өседі. Олар өрмелейтін, бұталы, топырақ жапқыш және штамбты болуы мүмкін. Осы себепті раушандар ландшафтық дизайнда кең қолданылады. Әр пішін өзіне тән күтімді қажет етеді.
- Раушандар дұрыс күтімді талап етеді. Оларға күн сәулесі, құнарлы топырақ және жеткілікті ылғал қажет. Бұтаны уақытында кесу өсімдіктің мол гүлдеуіне ықпал етеді. Дұрыс бапталған раушан маусым ішінде бірнеше рет гүлдей алады.
Раушан гүлдері – бұл жай ғана әдемі өсімдіктер емес, олар тарих, сезім және табиғи үйлесімнің көрінісі. Олар адамның қуанышына да, мұңына да серік бола алады, мерекелер мен шығармашылыққа илһам береді. Олардың сұлулығы табиғаттың кемелділікке ұмтылатынын көрсетеді. Раушан гүлдерін баптап өсіру арқылы адам әлемге нәзіктік пен үйлесім әкеледі.
