Хомяктар — әлем бойынша балалар мен ересектерге сүйікті үй жануары ретінде танылған кішкентай әрі сүйкімді кеміргіштер. Олардың кішкентай көлеміне қарамастан, мінез-құлқы күрделі, физиологиясы ерекше, ал бейімделу қабілеті таңғаларлық. Табиғатта хомяктар далада, шөлді және таулы аймақтарда өмір сүрсе, үй жағдайында олар белсенділігімен, қызығушылығымен және күлкілі әрекеттерімен қуантады. Бұл жануарлардың өмірі біз ойлағаннан әлдеқайда бай. Төменде сіз білмеуі мүмкін хомяктар туралы таңғажайып әрі танымдық деректер берілген.
- Қазіргі таңда әлемде хомяктардың 18-ден астам түрі бар, олар бірнеше туысқа бөлінеді. Ең танымал түрлер — сириялық, джунгарлық, Кэмпбелл және қытайлық хомяктар. Кейбір түрлер үйде ұстауға бейімделсе, басқалары тек табиғатта өмір сүреді. Әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері мен мінезі бар.
- Алғаш қолға үйретілген хомяктар 1930-жылдары Сирия аумағында ұсталған сириялық хомяктардан шыққан. Олар бастапқыда зертханалық тәжірибелер үшін әкелінген. Уақыт өте келе олар бүкіл әлемге танымал үй жануарларына айналды. Бүгінгі сириялық хомяктардың бәрі бірнеше ғана аталық-аналық хомяктан тараған.
- Хомяктардың ең ерекше қасиеттерінің бірі — олардың азықты сақтауға арналған ұрт қалталары. Кейбір түрлердің қалталары иығына дейін созылып, олар арқылы азықты ұзақ қашықтыққа таси алады. Бұл қор жинауға өте тиімді бейімделу. Қауіп төнген сәтте олар қалтасын тез босатып, қашып кетуге дайын болады.
- Хомяктар түнгі тіршілік иелері, яғни олар түнде белсенді болып, күндіз ұйықтайды. Бұл мінез-құлық олардың табиғи ортасымен байланысты, себебі күннің ыстығы кезінде қозғалу қауіпті. Үй жағдайында олар кешке оянып, дөңгелекше ішінде жүгіруге кіріседі. Бұл ерекшелікті балаларға арналған үй жануары ретінде таңдағанда ескерген жөн.
- Көптеген хомяк түрлері — аумақты қатты қорғайтын жалғыз жүретін жануарлар. Әсіресе сириялық хомяктар басқа хомяктарға өте агрессивті болуы мүмкін. Олар тек жеке торда өмір сүруі тиіс, әйтпесе төбелес болып, жарақат алуы ықтимал. Табиғатта да олар жеке норада тіршілік етеді.
- Хомяктардың иіс сезу қабілеті өте жақсы дамыған. Олар осы арқылы азық іздейді, басқа хомяктарды таниды және кеңістікте бағдар алады. Сонымен қатар, олар жүрген жолында иіс белгілерін қалдырып, қайта оралуға көмектеседі. Бұл — хомяктар үшін негізгі бағдарлау құралы.
- Хомяктардың көру қабілеті әлсіз, олар түстерді жақсы ажырата алмайды. Оның орнына олар иіс, жанасу және есте сақтау қабілетіне сүйенеді. Ұзын мұрттары оларды кеңістікте дұрыс бағдарлауға көмектеседі. Көруінің әлсіздігіне байланысты биіктен құлап кету қаупі жоғары, сондықтан оларды абайлап ұстау қажет.
- Табиғатта хомяктар күрделі жер асты жолдары мен бөлмелерден тұратын індер қазып тұрады. Бұл індерде азық сақтайтын, демалатын және дәретке отыратын бөлек орындар болады. Мұндай құрылымдар оларға тәртіпті сақтауға және жыртқыштардан қорғануға көмектеседі. Үй жағдайында олар да осы мінезін көрсетіп, төсенішті қазып жүреді.
- Хомяктардың өмір сүру ұзақтығы 1,5–3 жыл аралығында болады, түріне байланысты. Сириялық хомяктар карликтік түрлерге қарағанда ұзақ өмір сүреді. Жақсы күтім мен дұрыс жағдайларда олардың өмірін ұзарта түсуге болады. Азықтану, тазалық және стресстің болмауы маңызды рөл атқарады.
- Хомяктардың зат алмасуы өте жылдам, сондықтан олар үнемі азыққа мұқтаж. Олар белсенді қимылға, қазуға және басқа да әрекеттерге көп энергия жұмсайды. Сондықтан олар азықты індерінде сақтап қояды. Рационын теңестіріп, дәнді-дақылдар, көкөністер және ақуыз көздерін қосу қажет.
- Табиғатта хомяктар түнде азық іздеп бірнеше шақырымға дейін жүре алады. Осы себепті үйде де олар үлкен кеңістікке мұқтаж. Кең тор немесе террариум, жасыратын орындар мен ойыншықтар олардың денсаулығы үшін маңызды. Кеңістігі жеткілікті болған сайын хомяк белсенді әрі көңілді болады.
- Хомяктар кішкентай болғанымен, өздерін қорғау үшін тістеп жіберуі мүмкін. Бұл көбінесе қорыққан немесе өз аумағын қорғаған кезде орын алады. Егер оларға мұқият қарап, біртіндеп қолға үйретсе, мұндай жағдайлар болмайды. Уақыт өте олар иесіне үйреніп, қолға тез келеді.
- Температура төмендегенде хомяктар күйзелістік күйге түсіп, торпидті жағдайға ене алады. Бұл — табиғатта аман қалуға көмектесетін бейімделу түрі. Үйде мұндай жағдай қалыпты емес және ол өмір сүру жағдайының дұрыс еместігін көрсетеді. Сондықтан температураны бірқалыпты ұстап отыру қажет.
- Хомяктардың есту қабілеті өте жақсы дамыған, олар адамның құлағына естілмейтін жоғары жиілікті дыбыстарды ести алады. Бұл қабілет оларды қоршаған ортада бағдарлауға, қауіптен қашуға және бір-бірімен байланысуға көмектеседі. Дегенмен қатты дыбыстар оларға стресс тудыруы мүмкін. Сол себепті тыныш орта қамтамасыз етілуі тиіс.
- Хомяктар бір-бірімен ультрадыбыстық сигналдар, иіс белгілері және дене қимылы арқылы байланысады. Үй жағдайында олар адамға үйреніп, иесін тани бастайды, мысалы, қолын жалап немесе тыныш отыру арқылы жақындық білдіреді. Олар мысық не ит секілді ашық мейірімді болмағанымен, олармен тығыз қарым-қатынас орнатуға болады. Қаншалықты жиі қарым-қатынас жасасаңыз, соғұрлым сенімді хомяк болады.
Хомяктар — біз ойлағаннан әлдеқайда күрделі және қызықты тіршілік иелері. Олардың мінез-құлқы, дене құрылысы мен бейімделу қабілеттері табиғаттың керемет туындысы екенін дәлелдейді. Бұл қызықты деректер арқылы хомяктарды жақсырақ түсініп, оларға ең жақсы күтім көрсетуге мүмкіндік аламыз. Олардың кішкентай әлемі бізге үлкен қуаныш пен мейірім сыйлай алады.
