Шымшықтар — Еуропадағы ең көп таралған және танымал әнші құстардың бірі. Олар ормандарда, бақтарда, саябақтарда, тіпті қалалық жерлерде де жиі кездеседі. Әсіресе аталық шымшықтың ашық түсті қауырсыны мен әуезді дауысы оларды ерекше көзге түсіреді. Бұл шағын құстардың мінез-құлқы мен тіршілік ету дағдылары көпшілік біле бермейтін ғажайып жайттарға толы. Төмендегі қызықты фактілер арқылы сіз шымшықтар әлеміне жаңаша көзқараспен қарайсыз.
- Шымшық — Еуропадағы ең көп таралған әнші құстардың бірі. Олар Солтүстік Африка мен Батыс Азияда да кездеседі. Бұл құстар әртүрлі климатқа тез бейімделетіндіктен, ауылдық жерлерден бастап, қалалық саябақтарға дейін қоныстанады.
- Аталық шымшықтың қауырсыны өте ашық түсті, оның қауырсынына көкшіл, қызғылт және жасыл реңктер тән. Ал аналықтары көзге түспейтін, сұрғылт түсті болады. Мұндай айырмашылық аналықтың жұмыртқа басу кезінде көзге түспеуіне көмектеседі.
- Шымшықтың әні айқын әрі жағымды, ал әр аймақтың құстары өзінше сайрайды. Аталық құс әнімен аумағын белгілеп, аналықты тартуға тырысады. Кейбір шымшықтар көрші құстардың ән үлгілерін қайталап, өзіндік «диалект» қалыптастырады.
- Бұл құстар тұмсығының мықты әрі қысқа болуына байланысты тұқыммен қоректенуге бейім. Дегенмен көктем мен жазда олар жәндіктерді де жейді, әсіресе балапандарды ақуызға бай азықпен қоректендіру үшін. Осылайша олар табиғи зиянкестер санын реттеуге көмектеседі.
- Шымшықтар ұя салу кезінде аталықтар үлгі ретінде шағын ұя жасайды, ал аналық негізгі ұяны өзі салады. Ұяны көбіне ағаш бұтақтарының арасына жасырып орналастырады. Ұя салуға мүк, құрғақ шөп, өрмек және жануарлар жүні сияқты материалдар қолданылады.
- Солтүстікте мекендейтін шымшықтар суық мезгілде жылы жаққа ұшып кетеді. Олар күзде оңтүстік аймақтарға қарай қоныс аударып, көктемде қайта оралады. Жылы климатты өңірлердегі шымшықтар жыл бойы сол жерде қалып, көшіп-қонбайды.
- Көктемде аталықтар ұя салатын жерлерге аналықтардан бұрын қайтып оралады. Олар жақсы аумақты иелену үшін басқа аталықтармен бәсекеге түседі. Бұл мінез-құлық жұптасу мүмкіндігін арттырады.
- Көбею маусымы аяқталған соң шымшықтар топ болып тіршілік етеді. Олар жиі басқа ұсақ құстармен араласып, аралас топтарда жүреді. Мұндай шоғырлану жыртқыштардан қорғануға және азық іздеуге пайдалы.
- Табиғи жағдайда шымшықтар орта есеппен 2–3 жыл өмір сүреді, кейбіреуі 5–7 жылға дейін жетеді. Олардың өлімі көбіне жыртқыштар, суық ауа райы және азық тапшылығы сияқты табиғи қауіптермен байланысты. Қолда өсірілген жағдайда өмір сүру ұзақтығы ұзағырақ болуы мүмкін.
- Шымшықтар экожүйеде аса маңызды рөл атқарады. Олар жәндіктердің санын реттеп, өсімдіктердің тұқымдарын таратады. Сонымен қатар, олардың популяциясы табиғи ортадағы өзгерістерге сезімтал, сондықтан олар биологиялық көрсеткіш ретінде қолданылады.
- Шымшықтар ормандардың жойылуына, қоршаған ортаның ластануына және тіршілік ортасының тарылуына тез әсер етеді. Алайда олар жаңа мекендерге бейімделуге бейім, тіпті қала шетінде де тіршілік ете береді. Бұл қасиет оларды төзімді құс түріне айналдырады.
- Шымшықтар суретшілер мен ақындарды шабыттандырып, жиі әдебиет пен өнерде бейнеленеді. Олар көктемнің, жаңарудың және үміттің символына айналған. Көптеген елдердің пошта маркаларында шымшық бейнесі кездеседі.
- Көптеген елдерде шымшықтар құстарды бақылаушылардың сүйікті нысанына айналған. Олар бақтарда, саябақтарда және жем салғыштардың маңында жиі көзге түседі. Бұл құстарды балалар мен ересектер қуана бақылайды.
- Шымшықтардың түрлері мен мінез-құлқы түрліше болғанымен, олардың аралас түрлермен будандасуы да тіркелген. Мұндай жайттар орнитологтардың назарын аударады және ғылыми зерттеулерге себеп болады. Бұл құстардың эволюциялық бейімделуін түсінуге мүмкіндік береді.
Шымшықтар — табиғаттың кішкентай, бірақ маңызды өкілдері. Бұл қызықты деректер олардың биологиясын, мінез-құлқын және табиғаттағы орнын тереңірек түсінуге көмектеседі. Сіз олардың өмірі соншалықты күрделі және көпқырлы екенін білмеуіңіз мүмкін. Шымшықтарды бақылау — табиғатпен үндестікте болудың керемет тәсілі.
