Солтүстік Корея — қазіргі әлемдегі ең жабық әрі жұмбақ елдердің бірі. Ақпаратқа қатаң шектеулерге қарамастан, бұл мемлекет жайлы мәліметтер жылдан жылға көбейіп келеді. Мұндағы өмір салты, мәдениет, басқару жүйесі сыртқы әлем үшін әдеттен тыс және таңғаларлық көрінеді. Осы қызықты деректер Солтүстік Кореяның түрлі қырын ашуға көмектеседі. Сіз бұл ел туралы бұрын-соңды білмеген нәрселеріңізді осы мақалада табуыңыз мүмкін.
- Елдің ресми атауы — Корей Халық Демократиялық Республикасы, алайда шын мәнінде мемлекет бір әулет басқарған авторитарлық жүйеге негізделген. 1948 жылдан бастап елді Кимдер әулеті басқарып келеді. Елдің негізін қалаған Ким Ир Сен 1994 жылы қайтыс болғанымен, «мәңгілік президент» ретінде ресми мәртебеге ие. Мұндай жеке басқа табыну қазіргі заманда өте сирек кездеседі.
- Солтүстік Кореяда Григориан күнтізбесімен қатар Ким Ир Сеннің туған жылынан (1912) басталатын Чучхе күнтізбесі қолданылады. Бұл күнтізбе елдің идеологиясымен тығыз байланысты және ресми құжаттарда жиі пайдаланылады. Мысалы, 2024 жыл — Чучхе бойынша 113 жыл. Бұл ерекшелік елдің идеологиялық оқшаулығын айқын көрсетеді.
- Елде ақпаратқа ең қатаң бақылау орнатылған. Интернет тек таңдаулы адамдарға ғана қолжетімді, ал қалған халық тек Кванмён деп аталатын ішкі желіні пайдаланады. Бұл желі әлемдік интернетке қосылмайды және тек мемлекет бекіткен мазмұнды қамтиды. Шетелдік фильмдер мен кітаптар үшін қатаң жаза қарастырылған.
- Елде халық арнайы әлеуметтік топтарға бөлінеді, бұл жүйе «сонгун» немесе шежірелік жүйе деп аталады. Адамдар билікке сенімді, бейтарап және қарсы топтар ретінде жіктеледі. Бұл бөлініс олардың білім алуына, жұмысқа орналасуына, тіпті азық-түлікке қол жеткізуіне әсер етеді. Мемлекет осылайша азаматтарды толық бақылайды.
- Солтүстік Корея азаматтарына ел ішінде еркін жүруге де рұқсат етілмейді. Бір қаладан екінші қалаға бару үшін арнайы рұқсат қажет. Қарапайым азаматтарға шетелге шығу дерлік мүмкін емес. Мұндай ережені бұзу ауыр жазаға әкеп соғуы мүмкін.
- Елде ел басшыларына деген қатынас ерекше және кейде діни табынумен пара-пар. Мектеп оқушылары күн сайын Ким Ир Сен мен Ким Чен Ирдің портреттеріне тағзым етеді. Әрбір үй мен мекемеде осы портреттер міндетті түрде ілулі тұруы керек. Олар шаңнан тазартып тұруға тиіс, ал керісінше жағдайда бұл — тәртіп бұзушылық деп есептеледі.
- Пхеньян қаласында әлемдегі ең терең метролардың бірі орналасқан — кей станциялар 100 метрден астам тереңдікте орналасқан. Метро станциялары мозаикалармен, басшылар бейнелерімен және партиялық ұрандармен безендірілген. Туристерге тек белгілі бір станцияларды ғана көруге рұқсат етіледі. Метро соғыс жағдайында бомбаға қарсы панахана ретінде де қолданылады.
- Елде тек мемлекеттік телеарналар мен радио жұмыс істейді. Күн сайын хабар тарату гимнмен немесе басшылар туралы жаңалықтармен басталады. Бүкіл БАҚ мемлекет бақылауында және тек үгіт-насихат мақсатында қызмет етеді. Тәуелсіз журналистика мен пікір еркіндігі бұл елде жоқ.
- Солтүстік Кореяда халықтың басым бөлігіне жеке автокөлік ұстауға болмайды. Қалалардың көшелері бос көрінеді, көбіне тек жаяу жүргіншілер мен велосипедшілер байқалады. Автокөліктердің көбі — мемлекеттік немесе әскери мекемелерге тиесілі. Көлік иелену — жоғары мәртебенің белгісі.
- Мобильді байланыс тек ел ішінде жұмыс істейді, халықаралық байланысқа тыйым салынған. Шетелдіктер мен жергілікті тұрғындар әртүрлі жүйелерді пайдаланады, олардың арасында байланыс жоқ. Азаматтардың шетелге қоңырау шалуға немесе қабылдауға құқығы жоқ. Бұл — әлеммен байланыстың барынша шектелгенін білдіреді.
- Туристер үшін арнайы бағдарлама жасалып, қатаң бақылауда саяхат ұйымдастырылады. Туристер жергілікті халықпен еркін сөйлесе алмайды, белгіленбеген жерлерде суретке түсуге тыйым салынады. Топтан өз бетімен кетуге болмайды. Ережені бұзған шетелдіктер елден шығарылуы немесе тұтқындалуы мүмкін.
- Елдің білім беру жүйесі Чучхе идеологиясына және басшылардың өмірбаянына негізделген. Тарих сабағы тек биліктің көзқарасымен оқытылады. Ағылшын тілі арнайы мақұлданған оқулықтармен ғана үйретіледі, оларда шынайы батыс әлемі туралы деректер жоқ. Білім беру ең алдымен саяси мақсатқа қызмет етеді.
- Солтүстік Кореяда жиі ауқымды қойылымдар өткізіледі, мысалы, Ариран фестивалі — мыңдаған адамның қатысуымен өтетін мәдени іс-шара. Бұл шоуда мемлекет пен басшылар дәріптеледі, дайындық бірнеше айға созылады. Оқушылар мен мемлекеттік қызметкерлер бұл шараларға міндетті түрде қатысады. Мұндай қойылымдар теледидардан тікелей көрсетіліп, ұлттық бірліктің символы ретінде ұсынылады.
Бұл таңғаларлық деректер Солтүстік Кореяның ерекше әрі толық оқшауланған ел екенін көрсетеді. Мұнда өмірдің әрбір қыры идеология мен билік бақылауына бағынады. Сіз бұл елде миллиондаған адам мүлде басқа шындықта өмір сүретінін білмеген боларсыз. Солтүстік Корея — әлемнің ең жұмбақ мемлекеттерінің бірі ретінде зерттеушілер назарынан ешқашан тыс қалмайды.
