Фазан — ерекше әрі көркем құс түрі. Сіз бұл құстың тарихы ежелгі өркениеттермен байланысты екенін білмеуіңіз мүмкін. Фазандар ежелден сән-салтанаттың белгісі ретінде бағаланған, ал олардың түрлі-түсті қауырсындары мен ерекше мінез-құлқы оларды табиғат әуесқойлары мен аңшылар арасында танымал етті. Бұл құстардың шынайы табиғаты мен тіршілік ету дағдылары оларды тек әдемі ғана емес, сонымен қатар зерттеуге тұрарлық етіп көрсетеді. Төменде фазандар туралы қызықты әрі танымдық деректерді ұсынамыз.
- Фазан тұқымдасына жататын құстардың 50-ден астам түрі бар. Ең көп тарағаны – кәдімгі фазан, ол алғашында Азиядан шыққан және кейін Еуропа, Америка құрлықтарына таралған.
- Аталық фазандардың қауырсыны өте жарқын әрі жылтыр түсті болады, ал аналықтары көбірек көзге түспеу үшін солғын түсті болады. Бұл табиғи түстік айырмашылық ұрпақ өрбіту кезінде қорғаныш рөлін атқарады.
- Фазандар адамзат тарихында ежелден белгілі. Рим империясы кезеңінде олар сәндік құс ретінде бағаланып, байлар мен ақсүйектердің сарайында өсірілген.
- Фазандар ұшуға қабілетті болғанымен, олар негізінен жерде жүреді. Қысқа ғана қашықтыққа ұша алады және қатты үріккен кезде ғана қанат қағады.
- Көктемгі көбею маусымында аталықтар басқа аталықтармен күресіп, аналықтардың назарын аудару үшін ерекше би билеп, дауыстар шығарады. Бұл фазандар арасында бәсекелестік пен тартымдылықты арттырады.
- Кәдімгі фазан (Phasianus colchicus) Еуропада кеңінен таралған және кейбір елдерде жергілікті фауна ретінде қабылданады. Ол жиі далалы жерлерде, орман шетіндегі бұталар мен егістіктерде кездеседі.
- Жапонияда кездесетін жасыл фазан (Phasianus versicolor) елдің ұлттық құсы болып саналады. Оның қауырсындары жасыл реңкпен құлпырып тұрады және ол жиі ауыл маңында тіршілік етеді.
- Табиғатта фазандардың өмір сүру ұзақтығы шамамен 3–5 жылды құрайды, ал қолға үйретілген жағдайда бұл мерзім 10 жылға дейін жетуі мүмкін. Табиғи ортада олар үшін басты қауіп — жыртқыштар мен адамдар.
- Фазандар ұяларын жерге салады, көбіне шөп пен бұта арасында шұңқыр қазып, соған жұмыртқа басады. Аналық бір маусымда 15-ке дейін жұмыртқа салып, өзі басып шығарады.
- Фазандардың қорегі – дәндер, жидектер, жәндіктер, құрттар және ұсақ омыртқасыздар. Олар өткір көру қабілеті арқылы жемтігін тез таба алады.
- Кейбір фазан түрлері — мысалы, құлақты фазандар — ашық түспен емес, дене пішіні мен көлемімен ерекшеленеді. Олар суыққа бейімделген және көбіне таулы аймақтарда өмір сүреді.
- Фазандар көшпелі құс емес, олар жыл бойы бір аймақта тұрады. Сондықтан оларды бір жерден жиі көруге болады.
- Әлемнің көптеген халықтары үшін фазан — батылдықтың, молшылық пен байлықтың белгісі. Қытай мифологиясында ол күн қуаты мен ерлікпен байланыстырылады.
- Англия мен Францияда фазандар дәстүрлі аңшылық түрінің басты нысаны саналады. Бұл елдерде олар арнайы көбейтіліп, табиғатқа жіберіледі.
- XX ғасырда селекция нәтижесінде сәндік фазан түрлері пайда болды. Мысалы, алтын фазан (Chrysolophus pictus) ерекше қызыл және алтын түсті қауырсындарымен танымал.
- Ұрпақ өрбіту кезеңінде аталық фазандар өте қызба келеді және бірін-бірі қуып, шайқасып жатады. Бұл олардың аумақ пен аналық үшін бәсекелестігін көрсетеді.
- Қазіргі зообақтар мен құс фермаларында фазандарды тек көру үшін емес, сондай-ақ экологиялық білім беру мақсатында да ұстайды. Кей жерлерде олар табиғи популяцияны қалпына келтіру жобаларына қатысады.
- Кейбір елдерде фазандар экожүйе жағдайының биоиндикаторы ретінде қарастырылады. Олардың болуы сол аймақтың табиғи байлығы мен тепе-теңдігін көрсетеді.
- Фазанның дауысы қатты әрі ерекше, көбіне таңертең және көктемгі көбею маусымында естіледі. Бұл дауыстар олардың аумақтарын белгілеп, басқа құстарға белгі беру қызметін атқарады.
- Кейбір экзотикалық фазандар – мысалы, император фазаны – сырт келбеті мен қауырсын құрылымымен көзге түседі. Олар көбіне Оңтүстік-Шығыс Азияның тропикалық ормандарында мекендейді.
Фазандар — табиғаттың көркем де күрделі жаратылыстарының бірі. Бұл қызықты деректер олардың мінез-құлқы, тіршілік ортасы және адаммен қарым-қатынасы туралы түсінікті тереңдете түседі. Табиғатқа деген құрмет пен қызығушылық фазандарға ғана емес, бүкіл тіршілік әлеміне қамқор болуға жол ашады. Осындай білім арқылы біз қоршаған ортаның маңызын түсініп, оны сақтауға белсенді қатыса аламыз.
